डिजिलॉकर ॲप,एक डिजिटल लॉकर.

डिजिलॉकर ॲप,एक डिजिटल लॉकर.

         डिजिलॉकर हे भारत सरकारच्या डिजिटल इंडिया उपक्रमांतर्गत माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालयाने (MeitY) विकसित केलेले एक सुरक्षित क्लाउड-आधारित डिजिटल प्लॅटफॉर्म आहे. कागदपत्रांचा वापर कमी करून नागरिकांना त्यांचे महत्त्वाचे दस्तऐवज उदा., आधार कार्ड, पॅन कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स, शैक्षणिक प्रमाणपत्रे डिजिटल स्वरूपात साठवण्याची, शेअर करण्याची आणि सत्यापनाची सुविधा डिजिलॉकर प्रदान करते. 

        2015 मध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी याची सुरुवात केली आणि आज जगातील सर्वात मोठे डिजिटल लॉकर बनले आहे, ज्याचे 51.6 कोटींहून अधिक नोंदणीकृत वापरकर्ते आहेत आणि 94 अब्ज दस्तऐवजांचे वितरण केले गेले आहे.

       या लेखात डिजिलॉकर ॲपचा वापर, त्याचे फायदे, खाते तयार करण्याची प्रक्रिया, दस्तऐवज अपलोड आणि शेअर करण्याचे मार्ग, आणि त्याच्या मर्यादा यावर सविस्तर माहिती दिलेली आहे.

डिजिलॉकर म्हणजे काय?

- डिजिलॉकर हे एक डिजिटल वॉलेट आहे, जे नागरिकांना त्यांचे दस्तऐवज सुरक्षितपणे साठवण्याची आणि आवश्यकतेनुसार शेअर करण्याची सुविधा देते. 

- हे आधार कार्डशी जोडलेले आहे, ज्यामुळे वापरकर्त्याची ओळख सत्यापित होते.

- डिजिलॉकरमधील दस्तऐवज सरकारद्वारे जारी केलेले असतात आणि माहिती तंत्रज्ञान कायदा, 2000 नुसार ते मूळ कागदपत्रांइतकेच वैध मानले जातात. 

- यामुळे भौतिक कागदपत्रे बाळगण्याची गरज कमी होते, प्रशासकीय खर्च कमी होतो, आणि सेवा जलद मिळतात.

Digilocker ॲपची मुख्य वैशिष्ट्ये.

- सुरक्षित स्टोरेज.

1 जीबी स्टोरेज क्षमता, जिथे तुम्ही तुमचे दस्तऐवज अपलोड करू शकता. 

- रिअल-टाइम सत्यापन.

सरकारी संस्था दस्तऐवजांचे सत्यापन थेट डिजिलॉकरद्वारे करू शकतात.  

- ई-साइन सुविधा.

दस्तऐवजांवर डिजिटल स्वाक्षरी करण्याची सुविधा. 

- पेपरलेस गव्हर्नन्स.

भौतिक कागदपत्रांचा वापर कमी करून पर्यावरणपूरक डिजिटल व्यवस्थापन. 

- कधीही, कुठेही उपलब्धता.

इंटरनेट कनेक्शन असल्यास दस्तऐवजांचा वापर कुठेही करता येतो.

डिजिलॉकर ॲपचा वापर कसा करावा?

1). डिजिलॉकर खाते तयार करणे.

डिजिलॉकर वापरण्यासाठी प्रथम खाते तयार करणे आवश्यक आहे. यासाठी आधार क्रमांक आणि त्याच्याशी नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक आवश्यक आहे. खालील पायऱ्या फॉलो करा:

1). ॲप डाउनलोड किंवा वेबसाइटला भेट द्या.

   - डिजिलॉकर ॲप Google Play Store (Android) किंवा App Store (iOS) वरून डाउनलोड करा. किंवा https://digilocker.gov.in/ वर जा.

2). साइन अप.

   - ॲप किंवा वेबसाइटवर “Sign Up” वर क्लिक करा.  

   - तुमचे पूर्ण नाव (आधार कार्डनुसार), जन्मतारीख, आधारशी नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक, आणि ईमेल आयडी टाका.  

   - सहा अंकी सुरक्षा पिन सेट करा.  

3). आधार सत्यापन.

   - तुमचा 12 अंकी आधार क्रमांक टाका.  

   - तुम्हाला दोन पर्याय मिळतील: OTP (मोबाइलवर येणारा वन-टाइम पासवर्ड) किंवा फिंगरप्रिंट. OTP निवडा, मोबाइलवर आलेला OTP टाका आणि सत्यापन पूर्ण करा.

4). युजरनेम आणि पासवर्ड.

   - तुमचे युजरनेम आणि पासवर्ड सेट करा.  

   - “Submit” वर क्लिक करा, आणि तुमचे खाते तयार होईल.  

 खाते तयार करताना आधारशी नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक वापरणे आवश्यक आहे, अन्यथा सत्यापन होणार नाही.

2). डिजिलॉकरमध्ये दस्तऐवज अपलोड करणे.

डिजिलॉकर दोन प्रकारचे दस्तऐवज साठवते:  

1)- जारी केलेले दस्तऐवज (Issued Documents).

सरकारी संस्थांद्वारे थेट डिजिलॉकरवर जारी केलेले दस्तऐवज उदा., आधार, पॅन, ड्रायव्हिंग लायसन्स.  

2)- अपलोड केलेले दस्तऐवज (Uploaded Documents)

वापरकर्त्याने स्वतः अपलोड केलेले दस्तऐवज उदा., इतर प्रमाणपत्रे.  

अपलोड करण्याची प्रक्रिया.

1. डिजिलॉकर ॲप किंवा वेबसाइटवर लॉग इन करा.  

2. “Upload Documents” आयकॉनवर क्लिक करा. ॲपमध्ये हे सहसा वरच्या डाव्या बाजूला असते.  

3. “Upload” बटणावर क्लिक करा आणि तुमच्या डिव्हाइसवरून फाइल निवडा (फाइलचा आकार 10 एमबीपेक्षा कमी असावा).  

4. फाइल निवडल्यानंतर “Open” वर क्लिक करा, आणि दस्तऐवज अपलोड होईल.  

5. दस्तऐवजाचा प्रकार उदा., प्रमाणपत्र, ओळखपत्र निवडा आणि सेव्ह करा.  

      अपलोड केलेले दस्तऐवज वैध मानले जाण्यासाठी त्यांचे सत्यापन आवश्यक असू शकते. सरकारी संस्थांनी जारी केलेले दस्तऐवज स्वयंचलितपणे सत्यापित असतात.

3. दस्तऐवज शेअर करणे.

डिजिलॉकरमधील दस्तऐवज सरकारी संस्था, बँका, किंवा इतर व्यक्तींसोबत शेअर करता येतात.

शेअर करण्याची प्रक्रिया.

1). लॉग इन करून “Issued Documents” किंवा “Uploaded Documents” सेक्शनमध्ये जा.  

2). तुम्हाला शेअर करायचा दस्तऐवज निवडा.  

3). “Share” बटणावर क्लिक करा आणि प्राप्तकर्त्याचा ईमेल आयडी किंवा डिजिलॉकर लॉकर नंबर टाका.  

4). दस्तऐवज शेअर करण्यासाठी तुमची संमती द्या.  

5). प्राप्तकर्त्याला दस्तऐवजाची लिंक (URI) मिळेल, जी सत्यापनासाठी वापरली जाईल.  

उदाहरण: बँकेला KYC साठी आधार किंवा पॅन कार्ड शेअर करणे, पासपोर्ट अर्जासाठी दस्तऐवज अपलोड करणे.

4). डिजिलॉकरमधील प्रमुख सेक्शन्स.

डिजिलॉकर ॲप मध्ये खालील प्रमुख सेक्शन्स आहेत: 

- डॅशबोर्ड. येथे तुमच्या दस्तऐवजांचा सारांश आणि भागीदार संस्थांचे लिंक्स दिसतात.  

- जारी केलेले दस्तऐवज (Issued Documents)

सरकारी संस्थांनी जारी केलेल्या दस्तऐवजांचे URL.  

- अपलोड केलेले दस्तऐवज (Uploaded Documents)

तुम्ही अपलोड केलेले दस्तऐवज.  

- शेअर केलेले दस्तऐवज (Shared Documents)

तुम्ही इतरांसोबत शेअर केलेले दस्तऐवज.  

- अ‍ॅक्टिव्हिटी: तुमच्या खात्यातील सर्व क्रिया (उदा., अपलोड, डाउनलोड, शेअर) यांचा लॉग.  

डिजिलॉकरचे फायदे.

1). सुरक्षित स्टोरेज.

डिजिलॉकर 2-स्तरीय सत्यापन (OTP आणि पिन) वापरते, ज्यामुळे तुमचे दस्तऐवज सुरक्षित राहतात.

2). कधीही, कुठेही उपलब्धता.

इंटरनेट असल्यास तुम्ही तुमचे दस्तऐवज कुठेही वापरू शकता.  

3). कागदपत्रांचा कमी वापर.

भौतिक कागदपत्रे बाळगण्याची गरज नाही, ज्यामुळे हरवण्याचा धोका कमी होतो.  

4). जलद सेवा.

बँक खाते उघडणे, कर्ज अर्ज, पासपोर्ट अर्ज यांसारख्या प्रक्रिया जलद होतात.  

5). पर्यावरणपूरक.

कागदाचा वापर कमी करून पर्यावरण संरक्षणाला हातभार.  

6). वैधता.

डिजिलॉकरमधील दस्तऐवज मूळ कागदपत्रांइतकेच वैध मानले जातात.

7). विविध उपयोग.

शैक्षणिक प्रमाणपत्रे, ड्रायव्हिंग लायसन्स, वाहन नोंदणी, विमा पॉलिसी, आणि पासपोर्ट अर्जासाठी वापरता येते.

डिजिलॉकरमधील समर्थित दस्तऐवज.

डिजिलॉकर अनेक सरकारी आणि खासगी संस्थांशी जोडलेले आहे, ज्यामुळे खालील दस्तऐवज उपलब्ध आहेत:  

- ओळखपत्रे.

आधार कार्ड, पॅन कार्ड, मतदार ओळखपत्र.  

- वाहन-संबंधित.

ड्रायव्हिंग लायसन्स, वाहन नोंदणी प्रमाणपत्र (RC).  

- शैक्षणिक.

10वी, 12वी मार्कशीट, पदवी प्रमाणपत्रे (CISCE, CBSE, NAD).  

- विमा.

डिजिटल विमा पॉलिसी (IRDAI-मान्यताप्राप्त).  

- इतर.

जन्म प्रमाणपत्र, कोविड लसीकरण प्रमाणपत्र, पासपोर्ट अर्ज दस्तऐवज.  

डिजिलॉकरच्या मर्यादा.

1). आधार आवश्यक.

डिजिलॉकर वापरण्यासाठी आधार कार्ड आणि त्याच्याशी नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक अनिवार्य आहे.  

2). इंटरनेट अवलंबित्व.

दस्तऐवज पाहण्यासाठी किंवा शेअर करण्यासाठी इंटरनेट कनेक्शन आवश्यक आहे.  

3). तांत्रिक अडचणी.

काही वापरकर्त्यांना ॲप क्रॅश, बग्स, किंवा Android 9 सारख्या जुन्या सिस्टमवर समस्या येतात.

4). सुरक्षा चिंता.

काही अहवालांनुसार, युजरनेम वापरून अनधिकृत प्रवेशाची शक्यता आहे, ज्यामुळे डेटा सुरक्षेची चिंता वाढते.  

5). नोंदणी मर्यादा.

एनआरआय (अनिवासी भारतीय) डिजिलॉकर वापरू शकत नाहीत, कारण त्यांचा मोबाइल क्रमांक भारतात नोंदणीकृत नसतो.  

6). नावातील विसंगती.

दस्तऐवजांवरील नाव, स्पेलिंग किंवा इतर तपशील आधारशी जुळत नसल्यास दस्तऐवज मिळवण्यात अडचण येते.

डिजिलॉकरचा वापर कुठे होतो?

1). बँकिंग: KYC साठी आधार, पॅन, किंवा इतर दस्तऐवज शेअर करणे (RBI-मान्यताप्राप्त). [](https://www.godigit.com/digilocker/uses-of-digilocker)

2). पासपोर्ट अर्ज: आवश्यक दस्तऐवज अपलोड करणे.

3). शिक्षण: 10वी, 12वी मार्कशीट, पदवी प्रमाणपत्रे डाउनलोड आणि शेअर करणे.

4). वाहन व्यवस्थापन: ड्रायव्हिंग लायसन्स आणि RC डिजिटल स्वरूपात बाळगणे.  

5). विमा: डिजिटल विमा पॉलिसी साठवणे आणि शेअर करणे.

6). सरकारी सेवा: नोकरी अर्ज, परीक्षा, किंवा इतर सेवांसाठी दस्तऐवज सादर करणे.  

सुरक्षा टिप्स.

- तुमचा डिजिलॉकर युजरनेम, पासवर्ड, किंवा आधार तपशील कोणाशीही शेअर करू नका.

- सार्वजनिक Wi-Fi किंवा इतरांच्या डिव्हाइसवर डिजिलॉकर वापरणे टाळा.  

- नियमितपणे तुमचा पासवर्ड बदलत राहा.  

- अ‍ॅक्टिव्हिटी लॉग तपासून अनधिकृत प्रवेशाची खात्री करा.  

Digilocker ॲपचे महत्व.

Digi locker नावाचे App हे डाउनलोड करून घेतले पाहिजेत. 

कारण हे Apps. डाऊनलोड  केल्यानंतर आपल्याला बराच वेळी आपल्याजवळ...

(1)आधारकाँर्ड 

(2) पँनकाँर्ड 

(3)दहावी 

(3)बारावी 

(4) रेशनकाँर्ड 

        इत्यादी महत्वची कागदपत्रे हि सोबत नसत्यास. एखाद्या वेळीआपण बाहेर गावी असतो. असा वेळी कागदपत्रांची आवश्यकता भासते. त्यावेळी हे Apps हे अत्यावश्यक आहे. त्यामुळे जागेवरच कागदपत्रे उपलब्ध होऊ शकतात. जागेवरच गरज भासल्यास आपण आपले Aadhaar card, pan cardव इतर कागदपत्रे हे या Appsच्या माध्यमातून.... 

Whatsapp,Gmail , Bluetooth,  share it 

नेटच्या माध्यमातून कोठेही ,केव्हाही आपण share करु शकतो.

पुढिल प्रमाणे कागदपत्रे जसे.....

 (1)आधार काँर्ड Aadhaar card 

(2) पँनकाँर्ड pan card 

(3) दहावी माँर्क शिट SSC Marksheet

(4) बारावी माँर्कशिट Hsc Marksheet 

(5) मोटार परवाना Driving Licence 

(6) वाहनपरवाना Vehicle Registration

(7)रेशनकाँर्ड  Ration card 

(8) रहवाशी प्रमाणप्रत्र Resident certi

(9) जातीचे प्रमाणप्रत्र Cast certi 

(10) उत्पन प्रमाणप्रत्र Income certi 

(11) गँस LPG  

(12)काँमन सव्हीस सेटंर  CSC 

(13) कैशल्य भारत Skill India 

(14)कूषीविभाग Agricultural scientists Record 

(15) जिप फंड Employees Provident Fund (16) भारतीय नौसेना Indian Nevy 

(17) भारतीय आरोग्य संस्था National Health Authority इत्यादी .

अनेक काय तर जिथे जिथे Aadhar च्या माध्यमातून अनेक सरकारी/ संस्था लिंकमुळेह्या फायदा होतो. याप्रमाणे भरपूर फायदा असल्या मुळे वरील Apps डाऊनलोड करावे.

      डिजिलॉकर हे डिजिटल इंडिया उपक्रमाचे एक यशस्वी उदाहरण आहे, जे नागरिकांना त्यांचे दस्तऐवज सुरक्षितपणे व्यवस्थापित करण्याची सुविधा देते. यामुळे भौतिक कागदपत्रांचा वापर कमी होऊन प्रशासकीय प्रक्रिया जलद आणि सोप्या झाल्या आहेत. तथापि, तांत्रिक अडचणी आणि आधारवर अवलंबित्व यांसारख्या मर्यादा लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे. डिजिलॉकरचा योग्य वापर केल्यास तुमचे दस्तऐवज व्यवस्थापन अधिक सोपे आणि सुरक्षित होऊ शकते.  

       जर तुम्ही अजून डिजिलॉकर वापरले नसेल, तर आजच ॲप डाउनलोड करा आणि तुमच्या दस्तऐवजांना डिजिटल वॉलेटमध्ये सुरक्षित ठेवा!  

जेनेरिक औषधा बद्दल समज व गैरसमज.

जेनरिक मेडिसिन समाज गैरसमज.

       जेनेरिक औषधे (प्रजातीय औषधे) म्हणजे अशी औषधे ज्यातील औषधाचे प्रमाण, त्याची गुणवत्ता,वहनाचा मार्ग, त्याचा उपयोग आणि त्याची कामगिरी ब्रॅंडेड औषधासारखीच असते पण त्याला कोणतेही ब्रॅंड नाव नसते. त्याचा रंग, आकार आणि पॅकिंग वेगळे असते. ही औषधे त्या त्या देशातील सरकारी नियमांप्रमाणेच तयार केलेली असतात. त्याच्या लेबल वर ते बनवणाऱ्या कंपनीचे नाव आणि त्या औषधाचे नाव लिहिलेले असते. त्यामध्ये ब्रॅंड नाव असलेल्या औषधामध्ये असलेला ड्रग असला पाहिजे. त्या औषधातील गुणधर्म ब्रॅंडेड औषधासारखेच असायला हवेत.

भारत सरकारच्या रासायनिक आणि खत मंत्रालयाने सामान्य माणसांमध्ये जेनेरिक औषधांबद्दल जनजागृती करण्यासाठी मोहीम सुरू केली आहे.

जेनेरिक औषधाबद्दल सद्यस्थिती.

1) डॉक्टरांची शिफारस.

वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशनच्या अहवालानुसार, डॉक्टर्स जर रुग्णांना जेनेरिक औषधे लिहून द्यायला लागले तर विकसित देशांमध्ये आरोग्य खर्च  ७०%  ने आणि विकसनशील देशांमध्ये त्याहूनही कमी होऊ शकतो.

2) विक्रीवर कमी नफा.

जेनेरिक औषधे बाजाराच्या इतर औषधांच्या तुलनेत १० ते १२ टक्केच विकली जातात.

 जेनेरिक औषधांमुळे मिळणारा कमी नफा आणि कमिशन यांमुळे औषध कंपन्या, मेडिकल स्टोर आणि डॉक्टर यांपैकी कोणालाच जेनेरिक औषधांची मागणी वाढावी असे वाटत नाही.

3) औषधाची उपलब्धता.

आज बाजारात जवळपास सर्व प्रकारची जेनेरिक औषधे उपलब्ध आहेत, ज्यांची किंमत ब्रँडेड औषधांपेक्षा खूप कमी असून गरीब माणूस देखील सहज ही औषधे विकत घेऊ शकतो.

जेनेरिक औषधे कशाला म्हणतात?

1) औषधांची वैशिष्ट्य.

जेनेरिक औषधांना ‘इंटरनॅशनल नॉन प्रॉपराइट नेम मेडिसन’ देखील म्हटले जाते, ज्यांची निर्मिती ब्रँडेड औषधांसारखीच होते. त्याचबरोबर ही औषधे वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशनच्या ‘एसेंशियल ड्रग’लिस्टमध्ये सांगितलेल्या वैशिष्ट्यांशी अनुरूप असतात.

2) औषधातील गुणवत्ता तपासणी.

ज्याप्रमाणे ब्रँडेड औषधांच्या विक्री आणि खरेदीसाठी परवाना आणि परवानगी घ्यावी लागते त्याचप्रमाणे  जेनेरिक औषधांच्या विक्री आणि खरेदीसाठी देखील परवाना आणि परवानगी घ्यावी लागते. ब्रँडेड औषधांसारखीच जेनेरिक औषधांची देखील गुणवत्ता तपासली जाते.

3)ब्रँडेड नावाने औषध निर्मिती.

एखाद्या आजाराच्या उपचारासाठी रिसर्च आणि स्टडी केल्यानंतर एक रसायन (साल्ट) बनवले जाते. जे सहजरीत्या उपलब्ध करण्यासाठी त्यांना औषधांचे रूप दिले जाते. ह्या औषधांना प्रत्येक कंपनी वेगवेगळ्या नावाने विकते. काही कंपन्या महाग किंमतीत विकतात तर काही कंपन्या स्वस्त दरात विकतात.

जेनेरिक औषधे स्वस्त का असतात?

1) किंमत निर्धारणाचा अधिकार.

ब्रँडेड औषधांची किंमत कंपन्या स्वतः ठरवतात. पण या कंपन्या जेनेरिक औषधांची किंमत कशीही ठरवू शकत नाही. जेनेरिक औषधांची किंमत सरकारच्या हस्तक्षेपाने ठरवली जाते.

2) औषधांच्या किमतीमधील फरक.

तुमचा डॉक्टर जे औषधे लिहून देतो त्याच साल्ट मधील जेनेरिक औषधे स्वस्त दरात उपलब्ध असतात. महाग औषधे आणि त्याच साल्ट मधील जेनेरिक औषधे यांच्या किंमतीमध्ये कमीत कमी पाच ते दहा पट अंतर असते. काहीवेळा तर जेनेरिक औषधे आणि ब्रँडेड औषधे यांच्यातील किंमतीमध्ये ९०% फरक असतो.

3) औषध निर्मितीचा व संशोधनाचा खर्च.

जेनेरिक औषधे बनवणाऱ्या कंपन्यांना वेगळ्या संशोधन आणि विकासासाठी प्रयोगशाळा बनवण्याची आवश्यकता नसते. हे देखील कारण आहे की जेनेरिक औषधे बनवणाऱ्यांमध्ये स्पर्धा होते त्या कारणाने सुद्धा किंमत कमी होते.

4) जाहिरातीचा खर्च.

सर्वात मोठे कारण हे आहे की जेनेरिक औषधे बनवणाऱ्या कंपन्या आपल्या या औषधांची जाहिरात करत नाहीत. त्यामुळे ह्या औषधांना लागणारा खर्च कमी होतो आणि लोकांसाठी स्वस्त दरात ही औषधे उपलब्ध होतात.

3) औषधातील दर्जा समानता.

आंतरराष्ट्रीय दर्जाच्या जेनेरिक औषधांची गुणवत्ता ब्रँडेड औषधांपेक्षा बिलकुल कमी नसते आणि त्यांचा होणारा परिणाम सुद्धा ब्रँडेड औषधांपेक्षा कमी नसतो. जेनेरिक औषधांचा डोस आणि त्यांचे साइड-इफेक्ट काही प्रमाणात ब्रँडेड औषधांसारखेच असतात.

4) डॉक्टरांची शिफारस.

या आजारांची जेनेरिक औषधे स्वस्त असतात-

काहीवेळा डॉक्टर फक्त साल्टचे नाव लिहून देतात, तर कधी कधी फक्त ब्रँडेड औषधांचे नाव लिहून देतात. काही खास आजार आहेत ज्यांची जेनेरिक औषधे उपलब्ध असतात परंतु त्याच साल्टची ब्रँडेड औषधे महाग असतात.

जसे – न्युरोलोजी, युरीन, हार्ट डिजीस, किडनी, डायबिटीज, बर्न प्रोब्लेम, या आजारांच्या जेनेरिक आणि ब्रँडेड औषधांच्या किंमतीमध्ये खूप जास्त अंतर दिसून येते. एकाच स्लाटच्या दोन औषधांच्या किंमतीमधील मोठा फरकच जेनेरिक औषधांचा पुरावा आहे.

जेनेरिक औषधे कशी प्राप्त करू शकता?

1) डॉक्टरांची शिफारस.

जेव्हा कधी डॉक्टरकडे जाल तेव्हा त्या डॉक्टरला जेनेरिक औषधे लिहून देण्यास सांगा 

आणि मेडिकल स्टोर्सवर सुद्धा जेनेरिक औषधांची मागणी करा. 

2) प्रधानमंत्री जन औषधी केंद्र.

भारत सरकारने प्रत्येक शहर व गावात प्रधानमंत्री जन औषधी केंद्राची शृंखला सुरू केलेली आहे.या केंद्रावर ही औषधी सर्वत्र उपलब्ध आहेत.