शिक्षण ही एक अशी क्षेत्र आहे ज्यात शिक्षकांचे योग्यतेचे प्रमाणपत्र आणि कौशल्ये विद्यार्थ्यांच्या भविष्याशी थेट जोडलेली असतात. भारतात शिक्षकांच्या गुणवत्तेसाठी 'शिक्षक पात्रता परीक्षा' (Teacher Eligibility Test - TET) ही एक महत्त्वाची पायरी आहे. विशेषतः महाराष्ट्रात, सर्वोच्च न्यायालयाच्या अलीकडील निर्णयानुसार, TET ही परीक्षा आता केवळ नवीन शिक्षकांसाठीच नव्हे, तर सेवेतील सर्व शिक्षकांसाठीही अनिवार्य झाली आहे. हे निर्णय १ सप्टेंबर २०२५ रोजी घेण्यात आला असून, त्यानुसार पाच वर्षांपेक्षा जास्त कालावधी सेवा उरलेल्या शिक्षकांना TET उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे, अन्यथा त्यांची नोकरी आणि प्रमोशनवर परिणाम होऊ शकतो पण हे आव्हानच नव्हे, तर सेवेतील शिक्षकांसाठी गुणवत्ता सिद्ध करण्याची आणि व्यावसायिक विकासाची सुवर्ण संधी आहे. या लेखात आपण TET च्या महत्त्वावर, तिच्या फायद्यांवर, तयारीवर आणि महाराष्ट्र TET २०२५ च्या तपशीलावर सविस्तर चर्चा करू.
TET म्हणजे काय?
TET ही राष्ट्रीय शिक्षक शिक्षण परिषद (NCTE) द्वारे २०११ मध्ये सुरू केलेली एक केंद्रीकृत परीक्षा आहे, जी प्राथमिक (इयत्ता १ ते ५) आणि माध्यमिक (इयत्ता ६ ते ८) स्तरावरील शिक्षकांच्या पात्रतेची तपासणी करते. महाराष्ट्रात ही परीक्षा 'महाराष्ट्र शिक्षक पात्रता परीक्षा' (MAHA TET) म्हणून ओळखली जाते आणि ती महाराष्ट्र राज्य परीक्षा परिषद (MSEC) द्वारे घेतली जाते.
TET दोन पेपरमध्ये विभागली जाते:
१)- पेपर I: प्राथमिक स्तरासाठी (इयत्ता १ ते ५). यात बाल विकास व शिक्षणशास्त्र, भाषा I (मराठी/इंग्रजी), भाषा II (इंग्रजी/हिंदी/उर्दू), गणित आणि पर्यावरण अभ्यास यांचा समावेश असतो. एकूण १५० गुणांचे १५० प्रश्न, प्रत्येक प्रश्न १ गुणाचा. कालावधी २.५ तास.
२)- पेपर II: माध्यमिक स्तरासाठी (इयत्ता ६ ते ८). यात बाल विकास व शिक्षणशास्त्र, भाषा I, भाषा II, आणि गणित/विज्ञान किंवा सामाजिक शास्त्र यापैकी एक विषय. समान रचना: १५० गुण, १५० प्रश्न, २.५ तास.
२०२५ साठी TET २३ नोव्हेंबरला होणार असून, पेपर I सकाळी १०:३० ते १:०० आणि पेपर II दुपारी २:३० ते ५:०० या वेळेत घेतली जाईल. अर्ज प्रक्रिया १२ सप्टेंबर २०२५ पासून सुरू झाली असून, अधिकृत वेबसाइट mahatet.in वरून अर्ज करता येतो.
सेवेतील शिक्षकांसाठी TET चे महत्त्व.
परंपरागतरीत्या, TET नवीन भरतीसाठी अनिवार्य होती, पण सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयाने आता ती सेवेतील शिक्षकांसाठीही बंधनकारक झाली आहे. महाराष्ट्रात सुमारे १ लाखांहून अधिक शिक्षकांना याचा थेट परिणाम होतो, ज्यामुळे नोकरीची चिंता वाढली आहे. मात्र, हे केवळ आव्हान नाही, तर शिक्षकांसाठी स्वतःची गुणवत्ता सिद्ध करण्याची आणि करिअरमध्ये प्रगती करण्याची संधी आहे.
सेवेतील शिक्षकांना TET ची गरज का? कारण शिक्षण क्षेत्रात बदल घडत आहेत. डिजिटल शिक्षण, समावेशक शिक्षण आणि विद्यार्थ्यांच्या मानसिक आरोग्यावर भर होत आहे. TET ही परीक्षा शिक्षकांच्या बाल मानसशास्त्र, शिक्षण पद्धती आणि विषयक ज्ञानाची तपासणी करते, ज्यामुळे ते आधुनिक आव्हानांना सामोरे जाऊ शकतात. उदाहरणार्थ, ३१ मार्च २०१९ ते १ सप्टेंबर २०२५ या कालावधीत TET उत्तीर्ण झालेल्या शिक्षकांना सेवा चालू ठेवता येईल आणि प्रमोशन मिळेल, असे बॉम्बे उच्च न्यायालयाने नुकतेच सांगितले. पाच वर्षांपेक्षा कमी कालावधी सेवेत उरलेल्या शिक्षकांना TET ची गरज नाही, पण प्रमोशनसाठी ती आवश्यक राहील.
TET चे फायदे: गुणवत्ता सिद्ध करण्याची सुवर्ण संधी.
TET ही केवळ परीक्षा नाही, तर शिक्षकांच्या व्यावसायिक विकासाची पायरी आहे. सेवेतील शिक्षकांसाठी तिचे प्रमुख फायदे खालीलप्रमाणे:
१). गुणवत्तेचे प्रमाणपत्र: TET उत्तीर्ण होणे म्हणजे राष्ट्रीय स्तरावर मान्यताप्राप्त प्रमाणपत्र मिळणे. यामुळे शिक्षकाची प्रतिमा उंचावते आणि पालक-विद्यार्थी यांचा विश्वास वाढतो. महाराष्ट्रात, TET च्या अनुपस्थितीत भरती झालेल्या शिक्षकांना आता ही संधी मिळाली आहे की, ते स्वतःची क्षमता सिद्ध करून नोकरी सुरक्षित करू शकतात.
२). प्रमोशनची वाट: TET उत्तीर्ण झाल्याने हेडमास्टर किंवा उच्च पदांसाठी प्रमोशनची शक्यता वाढते. सर्वोच्च न्यायालयाने स्पष्ट केले आहे की, TET शिवाय प्रमोशन मिळणार नाही. यामुळे अनेक शिक्षकांना करिअरमध्ये नवीन दिशा मिळेल.
३). शिक्षण कौशल्यांचा विकास: परीक्षेच्या तयारीदरम्यान शिक्षकांना बाल विकास, समावेशक शिक्षण आणि डिजिटल टूल्सबाबत ज्ञान मिळते. हे विद्यार्थ्यांच्या शिकण्याच्या पद्धतीत सुधारणा घडवते. उदाहरणार्थ, TET च्या अभ्यासक्रमात 'समावेशक शिक्षण' आणि 'शिक्षणशास्त्र' यांचा समावेश असल्याने, शिक्षक विविध पार्श्वभूमीच्या विद्यार्थ्यांना हाताळण्यास सक्षम होतात.
४). राष्ट्रीय स्तरावरील मान्यता: TET चे गुणांक ७ वर्षे वैध असतात, ज्यामुळे इतर राज्यांमध्येही नोकरीच्या संधी मिळतात. CTET (केंद्रीय TET) सारखी TET महाराष्ट्र TET चीही राष्ट्रीय मूल्यांकन आहे.
मात्र, काही शिक्षकांमध्ये चिंता आहे, कारण २०११ पूर्वी भरती झालेल्या शिक्षकांना TET ची अनिवार्यता वाटते. तरीही, हे बदल शिक्षणाच्या गुणवत्तेसाठी आवश्यक आहेत आणि TET ही त्यासाठी एक सकारात्मक पाऊल आहे.
TET ही सेवेतील शिक्षकांसाठी केवळ अनिवार्यता नाही, तर स्वतःची गुणवत्ता सिद्ध करण्याची आणि शिक्षण क्षेत्रात उत्कृष्टता साधण्याची सुवर्ण संधी आहे. सर्वोच्च न्यायालयाचा निर्णय हा कठोर वाटला तरी, तो शिक्षकांना अधिक सक्षम आणि प्रेरित करेल. महाराष्ट्रातील लाखो शिक्षकांनी ही संधी हातात घेऊन, २३ नोव्हेंबर २०२५ च्या TET मध्ये यश मिळवावे. शेवटी, चांगला शिक्षक हा राष्ट्राचा आधार असतो, आणि TET ही त्याच्या या भूमिकेला मजबूत करणारी पायरी आहे. अधिक माहितीसाठी mahatet.in वर भेट द्या आणि तयारी सुरू करा!
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा