डिजिलॉकर ॲप,एक डिजिटल लॉकर.

डिजिलॉकर ॲप,एक डिजिटल लॉकर.

         डिजिलॉकर हे भारत सरकारच्या डिजिटल इंडिया उपक्रमांतर्गत माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालयाने (MeitY) विकसित केलेले एक सुरक्षित क्लाउड-आधारित डिजिटल प्लॅटफॉर्म आहे. कागदपत्रांचा वापर कमी करून नागरिकांना त्यांचे महत्त्वाचे दस्तऐवज उदा., आधार कार्ड, पॅन कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स, शैक्षणिक प्रमाणपत्रे डिजिटल स्वरूपात साठवण्याची, शेअर करण्याची आणि सत्यापनाची सुविधा डिजिलॉकर प्रदान करते. 

        2015 मध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी याची सुरुवात केली आणि आज जगातील सर्वात मोठे डिजिटल लॉकर बनले आहे, ज्याचे 51.6 कोटींहून अधिक नोंदणीकृत वापरकर्ते आहेत आणि 94 अब्ज दस्तऐवजांचे वितरण केले गेले आहे.

       या लेखात डिजिलॉकर ॲपचा वापर, त्याचे फायदे, खाते तयार करण्याची प्रक्रिया, दस्तऐवज अपलोड आणि शेअर करण्याचे मार्ग, आणि त्याच्या मर्यादा यावर सविस्तर माहिती दिलेली आहे.

डिजिलॉकर म्हणजे काय?

- डिजिलॉकर हे एक डिजिटल वॉलेट आहे, जे नागरिकांना त्यांचे दस्तऐवज सुरक्षितपणे साठवण्याची आणि आवश्यकतेनुसार शेअर करण्याची सुविधा देते. 

- हे आधार कार्डशी जोडलेले आहे, ज्यामुळे वापरकर्त्याची ओळख सत्यापित होते.

- डिजिलॉकरमधील दस्तऐवज सरकारद्वारे जारी केलेले असतात आणि माहिती तंत्रज्ञान कायदा, 2000 नुसार ते मूळ कागदपत्रांइतकेच वैध मानले जातात. 

- यामुळे भौतिक कागदपत्रे बाळगण्याची गरज कमी होते, प्रशासकीय खर्च कमी होतो, आणि सेवा जलद मिळतात.

Digilocker ॲपची मुख्य वैशिष्ट्ये.

- सुरक्षित स्टोरेज.

1 जीबी स्टोरेज क्षमता, जिथे तुम्ही तुमचे दस्तऐवज अपलोड करू शकता. 

- रिअल-टाइम सत्यापन.

सरकारी संस्था दस्तऐवजांचे सत्यापन थेट डिजिलॉकरद्वारे करू शकतात.  

- ई-साइन सुविधा.

दस्तऐवजांवर डिजिटल स्वाक्षरी करण्याची सुविधा. 

- पेपरलेस गव्हर्नन्स.

भौतिक कागदपत्रांचा वापर कमी करून पर्यावरणपूरक डिजिटल व्यवस्थापन. 

- कधीही, कुठेही उपलब्धता.

इंटरनेट कनेक्शन असल्यास दस्तऐवजांचा वापर कुठेही करता येतो.

डिजिलॉकर ॲपचा वापर कसा करावा?

1). डिजिलॉकर खाते तयार करणे.

डिजिलॉकर वापरण्यासाठी प्रथम खाते तयार करणे आवश्यक आहे. यासाठी आधार क्रमांक आणि त्याच्याशी नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक आवश्यक आहे. खालील पायऱ्या फॉलो करा:

1). ॲप डाउनलोड किंवा वेबसाइटला भेट द्या.

   - डिजिलॉकर ॲप Google Play Store (Android) किंवा App Store (iOS) वरून डाउनलोड करा. किंवा https://digilocker.gov.in/ वर जा.

2). साइन अप.

   - ॲप किंवा वेबसाइटवर “Sign Up” वर क्लिक करा.  

   - तुमचे पूर्ण नाव (आधार कार्डनुसार), जन्मतारीख, आधारशी नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक, आणि ईमेल आयडी टाका.  

   - सहा अंकी सुरक्षा पिन सेट करा.  

3). आधार सत्यापन.

   - तुमचा 12 अंकी आधार क्रमांक टाका.  

   - तुम्हाला दोन पर्याय मिळतील: OTP (मोबाइलवर येणारा वन-टाइम पासवर्ड) किंवा फिंगरप्रिंट. OTP निवडा, मोबाइलवर आलेला OTP टाका आणि सत्यापन पूर्ण करा.

4). युजरनेम आणि पासवर्ड.

   - तुमचे युजरनेम आणि पासवर्ड सेट करा.  

   - “Submit” वर क्लिक करा, आणि तुमचे खाते तयार होईल.  

 खाते तयार करताना आधारशी नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक वापरणे आवश्यक आहे, अन्यथा सत्यापन होणार नाही.

2). डिजिलॉकरमध्ये दस्तऐवज अपलोड करणे.

डिजिलॉकर दोन प्रकारचे दस्तऐवज साठवते:  

1)- जारी केलेले दस्तऐवज (Issued Documents).

सरकारी संस्थांद्वारे थेट डिजिलॉकरवर जारी केलेले दस्तऐवज उदा., आधार, पॅन, ड्रायव्हिंग लायसन्स.  

2)- अपलोड केलेले दस्तऐवज (Uploaded Documents)

वापरकर्त्याने स्वतः अपलोड केलेले दस्तऐवज उदा., इतर प्रमाणपत्रे.  

अपलोड करण्याची प्रक्रिया.

1. डिजिलॉकर ॲप किंवा वेबसाइटवर लॉग इन करा.  

2. “Upload Documents” आयकॉनवर क्लिक करा. ॲपमध्ये हे सहसा वरच्या डाव्या बाजूला असते.  

3. “Upload” बटणावर क्लिक करा आणि तुमच्या डिव्हाइसवरून फाइल निवडा (फाइलचा आकार 10 एमबीपेक्षा कमी असावा).  

4. फाइल निवडल्यानंतर “Open” वर क्लिक करा, आणि दस्तऐवज अपलोड होईल.  

5. दस्तऐवजाचा प्रकार उदा., प्रमाणपत्र, ओळखपत्र निवडा आणि सेव्ह करा.  

      अपलोड केलेले दस्तऐवज वैध मानले जाण्यासाठी त्यांचे सत्यापन आवश्यक असू शकते. सरकारी संस्थांनी जारी केलेले दस्तऐवज स्वयंचलितपणे सत्यापित असतात.

3. दस्तऐवज शेअर करणे.

डिजिलॉकरमधील दस्तऐवज सरकारी संस्था, बँका, किंवा इतर व्यक्तींसोबत शेअर करता येतात.

शेअर करण्याची प्रक्रिया.

1). लॉग इन करून “Issued Documents” किंवा “Uploaded Documents” सेक्शनमध्ये जा.  

2). तुम्हाला शेअर करायचा दस्तऐवज निवडा.  

3). “Share” बटणावर क्लिक करा आणि प्राप्तकर्त्याचा ईमेल आयडी किंवा डिजिलॉकर लॉकर नंबर टाका.  

4). दस्तऐवज शेअर करण्यासाठी तुमची संमती द्या.  

5). प्राप्तकर्त्याला दस्तऐवजाची लिंक (URI) मिळेल, जी सत्यापनासाठी वापरली जाईल.  

उदाहरण: बँकेला KYC साठी आधार किंवा पॅन कार्ड शेअर करणे, पासपोर्ट अर्जासाठी दस्तऐवज अपलोड करणे.

4). डिजिलॉकरमधील प्रमुख सेक्शन्स.

डिजिलॉकर ॲप मध्ये खालील प्रमुख सेक्शन्स आहेत: 

- डॅशबोर्ड. येथे तुमच्या दस्तऐवजांचा सारांश आणि भागीदार संस्थांचे लिंक्स दिसतात.  

- जारी केलेले दस्तऐवज (Issued Documents)

सरकारी संस्थांनी जारी केलेल्या दस्तऐवजांचे URL.  

- अपलोड केलेले दस्तऐवज (Uploaded Documents)

तुम्ही अपलोड केलेले दस्तऐवज.  

- शेअर केलेले दस्तऐवज (Shared Documents)

तुम्ही इतरांसोबत शेअर केलेले दस्तऐवज.  

- अ‍ॅक्टिव्हिटी: तुमच्या खात्यातील सर्व क्रिया (उदा., अपलोड, डाउनलोड, शेअर) यांचा लॉग.  

डिजिलॉकरचे फायदे.

1). सुरक्षित स्टोरेज.

डिजिलॉकर 2-स्तरीय सत्यापन (OTP आणि पिन) वापरते, ज्यामुळे तुमचे दस्तऐवज सुरक्षित राहतात.

2). कधीही, कुठेही उपलब्धता.

इंटरनेट असल्यास तुम्ही तुमचे दस्तऐवज कुठेही वापरू शकता.  

3). कागदपत्रांचा कमी वापर.

भौतिक कागदपत्रे बाळगण्याची गरज नाही, ज्यामुळे हरवण्याचा धोका कमी होतो.  

4). जलद सेवा.

बँक खाते उघडणे, कर्ज अर्ज, पासपोर्ट अर्ज यांसारख्या प्रक्रिया जलद होतात.  

5). पर्यावरणपूरक.

कागदाचा वापर कमी करून पर्यावरण संरक्षणाला हातभार.  

6). वैधता.

डिजिलॉकरमधील दस्तऐवज मूळ कागदपत्रांइतकेच वैध मानले जातात.

7). विविध उपयोग.

शैक्षणिक प्रमाणपत्रे, ड्रायव्हिंग लायसन्स, वाहन नोंदणी, विमा पॉलिसी, आणि पासपोर्ट अर्जासाठी वापरता येते.

डिजिलॉकरमधील समर्थित दस्तऐवज.

डिजिलॉकर अनेक सरकारी आणि खासगी संस्थांशी जोडलेले आहे, ज्यामुळे खालील दस्तऐवज उपलब्ध आहेत:  

- ओळखपत्रे.

आधार कार्ड, पॅन कार्ड, मतदार ओळखपत्र.  

- वाहन-संबंधित.

ड्रायव्हिंग लायसन्स, वाहन नोंदणी प्रमाणपत्र (RC).  

- शैक्षणिक.

10वी, 12वी मार्कशीट, पदवी प्रमाणपत्रे (CISCE, CBSE, NAD).  

- विमा.

डिजिटल विमा पॉलिसी (IRDAI-मान्यताप्राप्त).  

- इतर.

जन्म प्रमाणपत्र, कोविड लसीकरण प्रमाणपत्र, पासपोर्ट अर्ज दस्तऐवज.  

डिजिलॉकरच्या मर्यादा.

1). आधार आवश्यक.

डिजिलॉकर वापरण्यासाठी आधार कार्ड आणि त्याच्याशी नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक अनिवार्य आहे.  

2). इंटरनेट अवलंबित्व.

दस्तऐवज पाहण्यासाठी किंवा शेअर करण्यासाठी इंटरनेट कनेक्शन आवश्यक आहे.  

3). तांत्रिक अडचणी.

काही वापरकर्त्यांना ॲप क्रॅश, बग्स, किंवा Android 9 सारख्या जुन्या सिस्टमवर समस्या येतात.

4). सुरक्षा चिंता.

काही अहवालांनुसार, युजरनेम वापरून अनधिकृत प्रवेशाची शक्यता आहे, ज्यामुळे डेटा सुरक्षेची चिंता वाढते.  

5). नोंदणी मर्यादा.

एनआरआय (अनिवासी भारतीय) डिजिलॉकर वापरू शकत नाहीत, कारण त्यांचा मोबाइल क्रमांक भारतात नोंदणीकृत नसतो.  

6). नावातील विसंगती.

दस्तऐवजांवरील नाव, स्पेलिंग किंवा इतर तपशील आधारशी जुळत नसल्यास दस्तऐवज मिळवण्यात अडचण येते.

डिजिलॉकरचा वापर कुठे होतो?

1). बँकिंग: KYC साठी आधार, पॅन, किंवा इतर दस्तऐवज शेअर करणे (RBI-मान्यताप्राप्त). [](https://www.godigit.com/digilocker/uses-of-digilocker)

2). पासपोर्ट अर्ज: आवश्यक दस्तऐवज अपलोड करणे.

3). शिक्षण: 10वी, 12वी मार्कशीट, पदवी प्रमाणपत्रे डाउनलोड आणि शेअर करणे.

4). वाहन व्यवस्थापन: ड्रायव्हिंग लायसन्स आणि RC डिजिटल स्वरूपात बाळगणे.  

5). विमा: डिजिटल विमा पॉलिसी साठवणे आणि शेअर करणे.

6). सरकारी सेवा: नोकरी अर्ज, परीक्षा, किंवा इतर सेवांसाठी दस्तऐवज सादर करणे.  

सुरक्षा टिप्स.

- तुमचा डिजिलॉकर युजरनेम, पासवर्ड, किंवा आधार तपशील कोणाशीही शेअर करू नका.

- सार्वजनिक Wi-Fi किंवा इतरांच्या डिव्हाइसवर डिजिलॉकर वापरणे टाळा.  

- नियमितपणे तुमचा पासवर्ड बदलत राहा.  

- अ‍ॅक्टिव्हिटी लॉग तपासून अनधिकृत प्रवेशाची खात्री करा.  

Digilocker ॲपचे महत्व.

Digi locker नावाचे App हे डाउनलोड करून घेतले पाहिजेत. 

कारण हे Apps. डाऊनलोड  केल्यानंतर आपल्याला बराच वेळी आपल्याजवळ...

(1)आधारकाँर्ड 

(2) पँनकाँर्ड 

(3)दहावी 

(3)बारावी 

(4) रेशनकाँर्ड 

        इत्यादी महत्वची कागदपत्रे हि सोबत नसत्यास. एखाद्या वेळीआपण बाहेर गावी असतो. असा वेळी कागदपत्रांची आवश्यकता भासते. त्यावेळी हे Apps हे अत्यावश्यक आहे. त्यामुळे जागेवरच कागदपत्रे उपलब्ध होऊ शकतात. जागेवरच गरज भासल्यास आपण आपले Aadhaar card, pan cardव इतर कागदपत्रे हे या Appsच्या माध्यमातून.... 

Whatsapp,Gmail , Bluetooth,  share it 

नेटच्या माध्यमातून कोठेही ,केव्हाही आपण share करु शकतो.

पुढिल प्रमाणे कागदपत्रे जसे.....

 (1)आधार काँर्ड Aadhaar card 

(2) पँनकाँर्ड pan card 

(3) दहावी माँर्क शिट SSC Marksheet

(4) बारावी माँर्कशिट Hsc Marksheet 

(5) मोटार परवाना Driving Licence 

(6) वाहनपरवाना Vehicle Registration

(7)रेशनकाँर्ड  Ration card 

(8) रहवाशी प्रमाणप्रत्र Resident certi

(9) जातीचे प्रमाणप्रत्र Cast certi 

(10) उत्पन प्रमाणप्रत्र Income certi 

(11) गँस LPG  

(12)काँमन सव्हीस सेटंर  CSC 

(13) कैशल्य भारत Skill India 

(14)कूषीविभाग Agricultural scientists Record 

(15) जिप फंड Employees Provident Fund (16) भारतीय नौसेना Indian Nevy 

(17) भारतीय आरोग्य संस्था National Health Authority इत्यादी .

अनेक काय तर जिथे जिथे Aadhar च्या माध्यमातून अनेक सरकारी/ संस्था लिंकमुळेह्या फायदा होतो. याप्रमाणे भरपूर फायदा असल्या मुळे वरील Apps डाऊनलोड करावे.

      डिजिलॉकर हे डिजिटल इंडिया उपक्रमाचे एक यशस्वी उदाहरण आहे, जे नागरिकांना त्यांचे दस्तऐवज सुरक्षितपणे व्यवस्थापित करण्याची सुविधा देते. यामुळे भौतिक कागदपत्रांचा वापर कमी होऊन प्रशासकीय प्रक्रिया जलद आणि सोप्या झाल्या आहेत. तथापि, तांत्रिक अडचणी आणि आधारवर अवलंबित्व यांसारख्या मर्यादा लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे. डिजिलॉकरचा योग्य वापर केल्यास तुमचे दस्तऐवज व्यवस्थापन अधिक सोपे आणि सुरक्षित होऊ शकते.  

       जर तुम्ही अजून डिजिलॉकर वापरले नसेल, तर आजच ॲप डाउनलोड करा आणि तुमच्या दस्तऐवजांना डिजिटल वॉलेटमध्ये सुरक्षित ठेवा!  

जेनेरिक औषधा बद्दल समज व गैरसमज.

जेनरिक मेडिसिन समाज गैरसमज.

       जेनेरिक औषधे (प्रजातीय औषधे) म्हणजे अशी औषधे ज्यातील औषधाचे प्रमाण, त्याची गुणवत्ता,वहनाचा मार्ग, त्याचा उपयोग आणि त्याची कामगिरी ब्रॅंडेड औषधासारखीच असते पण त्याला कोणतेही ब्रॅंड नाव नसते. त्याचा रंग, आकार आणि पॅकिंग वेगळे असते. ही औषधे त्या त्या देशातील सरकारी नियमांप्रमाणेच तयार केलेली असतात. त्याच्या लेबल वर ते बनवणाऱ्या कंपनीचे नाव आणि त्या औषधाचे नाव लिहिलेले असते. त्यामध्ये ब्रॅंड नाव असलेल्या औषधामध्ये असलेला ड्रग असला पाहिजे. त्या औषधातील गुणधर्म ब्रॅंडेड औषधासारखेच असायला हवेत.

भारत सरकारच्या रासायनिक आणि खत मंत्रालयाने सामान्य माणसांमध्ये जेनेरिक औषधांबद्दल जनजागृती करण्यासाठी मोहीम सुरू केली आहे.

जेनेरिक औषधाबद्दल सद्यस्थिती.

1) डॉक्टरांची शिफारस.

वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशनच्या अहवालानुसार, डॉक्टर्स जर रुग्णांना जेनेरिक औषधे लिहून द्यायला लागले तर विकसित देशांमध्ये आरोग्य खर्च  ७०%  ने आणि विकसनशील देशांमध्ये त्याहूनही कमी होऊ शकतो.

2) विक्रीवर कमी नफा.

जेनेरिक औषधे बाजाराच्या इतर औषधांच्या तुलनेत १० ते १२ टक्केच विकली जातात.

 जेनेरिक औषधांमुळे मिळणारा कमी नफा आणि कमिशन यांमुळे औषध कंपन्या, मेडिकल स्टोर आणि डॉक्टर यांपैकी कोणालाच जेनेरिक औषधांची मागणी वाढावी असे वाटत नाही.

3) औषधाची उपलब्धता.

आज बाजारात जवळपास सर्व प्रकारची जेनेरिक औषधे उपलब्ध आहेत, ज्यांची किंमत ब्रँडेड औषधांपेक्षा खूप कमी असून गरीब माणूस देखील सहज ही औषधे विकत घेऊ शकतो.

जेनेरिक औषधे कशाला म्हणतात?

1) औषधांची वैशिष्ट्य.

जेनेरिक औषधांना ‘इंटरनॅशनल नॉन प्रॉपराइट नेम मेडिसन’ देखील म्हटले जाते, ज्यांची निर्मिती ब्रँडेड औषधांसारखीच होते. त्याचबरोबर ही औषधे वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशनच्या ‘एसेंशियल ड्रग’लिस्टमध्ये सांगितलेल्या वैशिष्ट्यांशी अनुरूप असतात.

2) औषधातील गुणवत्ता तपासणी.

ज्याप्रमाणे ब्रँडेड औषधांच्या विक्री आणि खरेदीसाठी परवाना आणि परवानगी घ्यावी लागते त्याचप्रमाणे  जेनेरिक औषधांच्या विक्री आणि खरेदीसाठी देखील परवाना आणि परवानगी घ्यावी लागते. ब्रँडेड औषधांसारखीच जेनेरिक औषधांची देखील गुणवत्ता तपासली जाते.

3)ब्रँडेड नावाने औषध निर्मिती.

एखाद्या आजाराच्या उपचारासाठी रिसर्च आणि स्टडी केल्यानंतर एक रसायन (साल्ट) बनवले जाते. जे सहजरीत्या उपलब्ध करण्यासाठी त्यांना औषधांचे रूप दिले जाते. ह्या औषधांना प्रत्येक कंपनी वेगवेगळ्या नावाने विकते. काही कंपन्या महाग किंमतीत विकतात तर काही कंपन्या स्वस्त दरात विकतात.

जेनेरिक औषधे स्वस्त का असतात?

1) किंमत निर्धारणाचा अधिकार.

ब्रँडेड औषधांची किंमत कंपन्या स्वतः ठरवतात. पण या कंपन्या जेनेरिक औषधांची किंमत कशीही ठरवू शकत नाही. जेनेरिक औषधांची किंमत सरकारच्या हस्तक्षेपाने ठरवली जाते.

2) औषधांच्या किमतीमधील फरक.

तुमचा डॉक्टर जे औषधे लिहून देतो त्याच साल्ट मधील जेनेरिक औषधे स्वस्त दरात उपलब्ध असतात. महाग औषधे आणि त्याच साल्ट मधील जेनेरिक औषधे यांच्या किंमतीमध्ये कमीत कमी पाच ते दहा पट अंतर असते. काहीवेळा तर जेनेरिक औषधे आणि ब्रँडेड औषधे यांच्यातील किंमतीमध्ये ९०% फरक असतो.

3) औषध निर्मितीचा व संशोधनाचा खर्च.

जेनेरिक औषधे बनवणाऱ्या कंपन्यांना वेगळ्या संशोधन आणि विकासासाठी प्रयोगशाळा बनवण्याची आवश्यकता नसते. हे देखील कारण आहे की जेनेरिक औषधे बनवणाऱ्यांमध्ये स्पर्धा होते त्या कारणाने सुद्धा किंमत कमी होते.

4) जाहिरातीचा खर्च.

सर्वात मोठे कारण हे आहे की जेनेरिक औषधे बनवणाऱ्या कंपन्या आपल्या या औषधांची जाहिरात करत नाहीत. त्यामुळे ह्या औषधांना लागणारा खर्च कमी होतो आणि लोकांसाठी स्वस्त दरात ही औषधे उपलब्ध होतात.

3) औषधातील दर्जा समानता.

आंतरराष्ट्रीय दर्जाच्या जेनेरिक औषधांची गुणवत्ता ब्रँडेड औषधांपेक्षा बिलकुल कमी नसते आणि त्यांचा होणारा परिणाम सुद्धा ब्रँडेड औषधांपेक्षा कमी नसतो. जेनेरिक औषधांचा डोस आणि त्यांचे साइड-इफेक्ट काही प्रमाणात ब्रँडेड औषधांसारखेच असतात.

4) डॉक्टरांची शिफारस.

या आजारांची जेनेरिक औषधे स्वस्त असतात-

काहीवेळा डॉक्टर फक्त साल्टचे नाव लिहून देतात, तर कधी कधी फक्त ब्रँडेड औषधांचे नाव लिहून देतात. काही खास आजार आहेत ज्यांची जेनेरिक औषधे उपलब्ध असतात परंतु त्याच साल्टची ब्रँडेड औषधे महाग असतात.

जसे – न्युरोलोजी, युरीन, हार्ट डिजीस, किडनी, डायबिटीज, बर्न प्रोब्लेम, या आजारांच्या जेनेरिक आणि ब्रँडेड औषधांच्या किंमतीमध्ये खूप जास्त अंतर दिसून येते. एकाच स्लाटच्या दोन औषधांच्या किंमतीमधील मोठा फरकच जेनेरिक औषधांचा पुरावा आहे.

जेनेरिक औषधे कशी प्राप्त करू शकता?

1) डॉक्टरांची शिफारस.

जेव्हा कधी डॉक्टरकडे जाल तेव्हा त्या डॉक्टरला जेनेरिक औषधे लिहून देण्यास सांगा 

आणि मेडिकल स्टोर्सवर सुद्धा जेनेरिक औषधांची मागणी करा. 

2) प्रधानमंत्री जन औषधी केंद्र.

भारत सरकारने प्रत्येक शहर व गावात प्रधानमंत्री जन औषधी केंद्राची शृंखला सुरू केलेली आहे.या केंद्रावर ही औषधी सर्वत्र उपलब्ध आहेत.

३१ मे : जागतिक तंबाखू विरोधी दिन

31 मे हा जागतिक तंबाखू विरोधी दिन म्हणून सर्वत्र साजरा केला जातो. तंबाखू व तंबाखूजन्य पदार्थांचे सेवन करण्यापासून लोकांना रोखण्याचा हा दिवस या निमित्ताने तंबाखू व तंबाखूजन्य पदार्थामुळे होणाऱ्या जीवघेण्या परिणामांची माहिती देणारा हा लेख.

तंबाखू व तंबाखूजन्य पदार्थांचे सेवन करणारे लोक आपल्या आजूबाजूला सर्वत्र दिसून येतात. घर, कार्यालये तसेच सार्वजनिक ठिकाणी तंबाखू खाणारी व तंबाखूजन्य पदार्थांचे सेवन करणारी व धुम्रपान करणारी मंडळी दिवसेंदिवस वाढत चालली आहे.

तंबाखू सेवन व्याप्ती आणि परिणाम

तंबाखू सेवनाने भारतात साधारणत: 10 लाख लोक विविध आजारांनी मृत्यू पावत असल्याचे निदर्शनास आले आहे. महाराष्ट्रात साधारणत: 36 टक्के पुरुष व 5 टक्के महिला तंबाखू व तंबाखूजन्य पदार्थांचा वापर करतात. तंबाखूमुळे हृदयरोग, कर्करोग, यकृताचा आजार, फुफ्फुसाचे आजार, टि.बी. यासारख्या प्राणघातक आजारांना बळी पडतात. पक्षाघात, मोतीबिंदू, नपुंसकत्व, कमी वजनाचे व्यंग असलेले-मृत्यू पावलेले बाळ जन्माला येणे यासारख्या व्याधी जडण्याचे प्रमाणही वाढते. यामुळे लोकांमध्ये अकाली मृत्यूचे प्रमाण वाढलेले आहे. देशात बिडी, गुटखा, तंबाखू, सिगारेट, मावा, खैनी, मिसरी, चिलम यासारख्या तंबाखूच्या पदार्थांचे व्यसन मोठ्या प्रमाणात केले जाते.

राष्ट्रीय तंबाखू नियंत्रण कार्यक्रम

केंद्र आणि राज्य सरकारच्या सहयोगाने राज्यात राष्ट्रीय तंबाखू नियंत्रण कार्यक्रम राबविण्यात येत असून व्यसन करणारे लोक व मुले व्यसनाला बळी पडून अकाली मृत्यू कमी व्हावेत यासाठी व्यापक प्रमाणात प्रयत्न करण्यात येत आहेत. जनजागृतीमुळे या व्यसनाचे गंभीर परिणामही जनतेपर्यंत पोहोचवले जात आहेत. या कायद्याअंतर्गत सार्वजनिक ठिकाणी धुम्रपान बंदी, 18 वर्षाखालील मुलांना तंबाखूजन्य पदार्थ विकणे वा विकायला लावण्यास प्रतिबंध, तंबाखूचा प्रसार, जाहिरात व प्रायोजकत्व यावर बंदी, शैक्षणिक संस्थेचा 100 यार्ड परिसरात तंबाखू विक्रीवर बंदी, तंबाखू उत्पादनावर धोक्याच्या सुचना देणे याचा अंतर्भाव होतो. शासकीय कार्यालयात व परिसरात या पदार्थांच्या सेवनावर कडक बंदी असून अशा लोकांच्या विरोधात दंडात्मक कारवाई करण्याचे अधिकार कायद्याने अधिकाऱ्यांना दिले आहेत.

तंबाखू सेवन ही शालेय मुलांमध्ये आज सर्वांत मोठी चिंतेची बाब असून लहान मुलांमधील व्यसनाचे प्रमाण कमी करण्यासाठी पालकांची भूमिका अत्यंत महत्वाची आहे. पालकांनी मुलांसमोर स्वत: व्यसन न करता व्यसनापासून परावृत्त होण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. कारण ज्येष्ठांचेच अनुकरण लहान मुले करतात व परिणामी वाढत्या वयात मुले व्यसनाधीन होतात. त्यामुळे व्यसनापासून मुक्तता ही योग्य वयातच झाली पाहिजे. व्यसनापासून परावृत्त होण्यासाठी व्यायाम, प्राणायाम, योगासने, आवडीचा छंद जोपासून त्यात रममाण होणे, व्यसनी संगतीपासून लांब राहणे, वैद्यकीय मदत घेणे यासारखे उपाय करता येतील. व्यसनमुक्तीकडे सुरु असलेल्या प्रक्रियेमध्ये समाजातील सर्व स्तरावरील घटकांचा सहभाग अत्यंत महत्वाचा आहे.

आपली जबाबदारी

व्यसनाधिनतेचे परिणाम आपल्या आजूबाजूला व्यसनामध्ये अडकलेल्या लोकांना सांगुन त्यांना व्यसनापासून रोखणे व त्यांना त्यापासून परावृत्त करणे ही आपल्या सर्वांची सामुहिक जबाबदारी आहे. आपण सर्वजण मिळून जर या व्यसनाधीनतेच्या विरुद्ध एल्गार केला आणि तंबाखू व तंबाखूजन्य पदार्थांच्या सेवनाला विरोध केला तर नक्कीच भारतीय नागरिकांचे व भारताचे आरोग्य स्वस्थ आणि बलशाली होण्यास मदत होईल हीच अपेक्षा.

शाळा सुरु करण्यापूर्वी

दोन विद्यार्थ्यांमध्ये हवे पाच फुटांचे अंतर....

या मथळ्याखाली असलेल्या 27 मे 2020 च्या महाराष्ट्र टाईम्स  वर्तमानपत्रातील पहिल्या पानावरील बातमी नुसार जागतिक आरोग्य संघटना  (WHO) नेे  जारी केलेल्या मार्गदर्शक  सूचनांचा आधार घेऊन नॅशनल अॅक्रिडिटेशन बोर्ड फॉर एज्युकेशन ट्रेनिंग (NABET) आणि कॉलीटी कौन्सिल ऑफ इंडियाने मार्गदर्शक सूचना जाहीर केल्या आहेत. 

त्यातील काही ठळक मुद्दे....

1) शाळेच्या मुख्य प्रवेशद्वारासह सर्व प्रवेशद्वारावर थर्मल स्कॅनर असावे.

2) प्रत्येक प्रवेशद्वारावर हॅण्ड सॅनिटायझर बसवावे.

3) शाळेत प्रवेश करण्यापूर्वी गणवेश आणि पादत्राणांचे सानिटायझेशन करावे.

4) गेटजवळ विद्यार्थ्यांची गर्दी होणार नाही, यांचे नियंत्रण करावे.

5) वर्गातील दोन विद्यार्थ्यांमध्ये पाच फुटांचे अंतर असावे.

6) वर्ग भरताना शिक्षकांनी सॅनिटायझरचा वापर करून प्रवेश करावा. तसेच मास्क आणि हातमोजांचा वापर करावा.

7) वर्गात तंत्रज्ञानाचा वापर करावा.

8) शाळांमध्ये विलगीकरण कक्ष तयार करावा.

9) बसने शाळेत येणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी व बस चालकासाठीही नियमावली देण्यात आली आहे. 

10) 20 पेक्षा जास्त विद्यार्थी एकत्र येतील अशा कोणत्याही कार्यक्रमाचे आयोजन करू नये.

11) शाळेतील मध्यान्न भोजन  सकाळी 10 ते 1 वेळात विद्यार्थ्यांची गट विभागणी करून द्यावे. 

12) स्वयंपाकघरातील कर्मचाऱ्यांनी आरोग्य विषय व सर्व सुरक्षा उपायांचे पालन करावे.

13) शिकवण्यासाठी रिमोट लर्निंग, ऑनलाइन लर्निंग आणि बेल्डेड लर्निंग या पर्यायांचा वापर करावा.

14) स्वच्छतागृहात गर्दी होणार नाही असे नियंत्रण करावे. 

15) स्वच्छतागृहात मुबलक पाणी, साबण, हॅण्डवॉशचा  पुरवठा करण्यात यावा.

16) विद्यार्थ्यांच्या तापमानाची रोज नोंद ठेवावी.

17) शाळेत विद्यार्थ्यांचे नियमित परीक्षण व्हावे.

18) शाळेतील शिक्षकेतर  कर्मचाऱ्यांचे स्वच्छतेचे परीक्षण व्हावे.

केंद्रीय मनुष्यबळ मंत्रालयाने दिलेल्या मार्गदर्शक सूचनांचे पालन करून सुरू होऊ शकणाऱ्या अनुदानित विनाअनुदानित आणि स्वयं अर्थसाह्य शाळा कॉलेजांची संख्या हाताच्या बोटावर मोजण्याइतपतच असेल. देशाला स्वातंत्र्य मिळून 73 वर्ष उलटून गेली तरी शिक्षण ही मूलभूत गरज भागवणारी व्यवस्था निर्माण करता आलेली नाही. कोविड 19 ही एक आपत्ती असली तरी  तिला एक संधी मानून  शिक्षण व्यवस्था मजबूत करण्याची गरज आहे. शाळा सुरू करण्यापूर्वी शाळा सक्षमीकरण करण्यावर भर दिला पाहिजे. पालकांना आपल्या मुलांना शाळेत पाठविताना सुरक्षितता आणि आरोग्याची हमी वाटली पाहिजे. मुले शाळेतील वातावरणात शंभर टक्के सुरक्षित राहतील याची खात्री शासनाला द्यावी लागेल.

हे आपण करू शकतो

1) आरोग्यविषयक सर्व सुविधांची निर्मिती -

केंद्रीय मनुष्यबळ विकास मंत्रालयाने दिलेल्या सूचनानुसार शाळा कॉलेजांच्या प्रवेशद्वारावर थर्मल स्कॅनर बसवायचे आहेत. मोठ्या प्रमाणात सॅनिटायझर, मास्क, हॅन्डग्लोज ची गरज भासणार आहे. प्रत्येक शाळेत विलगीकरण कक्ष निर्माण करावयाचा आहे. राज्यातील शाळांची संख्या, विद्यार्थी संख्या आणि लागणारे आरोग्यविषयक साहित्य यांची आकडेवारी गोळा करून लागणारे सर्व साहित्य शाळा सुरू करण्यापूर्वी संस्थांना उपलब्ध करून द्यायला हवे .

2) ऑनलाईन शिक्षणासाठी लागणारे आवश्यक साहित्य -

कोविड 19 च्या पार्श्वभूमीवर ऑनलाइन शिक्षणाचा आग्रह धरला जात आहे. वहया पुस्तकांच्या संपर्कात विद्यार्थी कमीत कमी आले पाहिजेत अशी व्यवस्था करायची आहे. दोन विद्यार्थ्यांमध्ये पाच फुटांचे अंतर ठेवायचे आहे. आधुनिक शिक्षण पद्धतीचा वापर करायचा आहे. हे  करायचे असेल तर सर्व शाळांमध्ये सुस्थितीतील संगणक, प्रोजेक्टर, स्क्रीन, विद्युत जोडणी, वायफाय सुविधा, स्मार्ट बोर्ड इत्यादी साहित्य आवश्यक आहे. ऑनलाइन शिक्षण सुरू करण्यापूर्वी शिक्षण संस्थांना सुसज्ज करण्यासाठी शासनाने पुढाकार घ्यायला हवा.

3) शिक्षकांचे प्रशिक्षण - 

डीएड व बीएड कोर्समध्ये शिक्षकांनी वर्गात अध्यापन करण्याचे शिक्षण घेतले आहे. प्रत्यक्ष ऑनलाइन शिक्षण देताना लागणारी कौशल्य नव्याने आत्मसात करावी लागणार आहेत. मागील काही वर्षांपासून हजारो शिक्षक तंत्रस्नेही बनले आहेत. नवनवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करून अध्ययन अध्यापन करत आहेत. परंतु अजूनही लाखो शिक्षकांना प्रशिक्षण घेणे आवश्यक आहे. प्रत्येक विषयाच्या प्रत्येक पाठ्य घटकांवर आधारित ऑनलाइन पद्धतीने अध्यापन करण्याचे कौशल्य शिक्षकांना शिकावे लागेल. त्यासाठी राज्यातील प्रयोगशील तंत्रस्नेही शिक्षकांची मदत घ्यावी लागेल. प्रत्येक शाळेतील शिक्षकांचा गट करून त्यांना गुणवत्तापूर्ण व दर्जेदार प्रशिक्षण द्यावे लागेल. 

4) शाळेतील शिक्षक संख्या वाढवावी लागेल -

कोरोनाच्या पार्श्वभूमीवर शाळा सुरू करताना आरोग्यविषयक व सुरक्षिततेबाबत सर्व सूचनांचे पालन करण्यासाठी मोठ्या संख्येने शिक्षकांची गरज भासणार आहे. शाळा सुरू होताना व सुटताना गेटसमोर गर्दी होणार नाही याचे नियोजन करावे लागणार आहे. वर्गातील बैठक व्यवस्था, सहशालेय उपक्रम, वर्गातील विविध अॅक्टिव्हिटी करताना मुलांवर लक्ष ठेवण्यासाठी प्रत्येक वर्गा मागे दोन शिक्षकांची आवश्यकता लागेल. दररोज विद्यार्थ्यांच्या तापमानाची नोंद ठेवावी लागणार आहे. कला व क्रीडा शिक्षकांना या सर्वांमध्ये मोठी जबाबदारी पार पाडावी लागेल. 

शासनाने तातडीने रिक्त जागांवर शिक्षक भरती करावी. अनुदानाच्या प्रतीक्षेत असणाऱ्या सर्व शाळांमध्ये केवळ विद्यार्थी संख्या तपासून पहिल्या दिवसांपासून शंभर टक्के अनुदान सुरू करावे लागेल. आजमितीस सहा लाखांपेक्षा जास्त शिक्षक बेरोजगार आहेत. या उच्च शिक्षित व कौशल्य प्राप्त मनुष्यबळाचा योग्य वापर करण्याच्या दृष्टीने शासनाने विचार करायला हवा. 

5) शिक्षकेतर कर्मचारी भरती व प्रशिक्षण -

कोविड 19 च्या वातावरणात शाळा सुरू करताना सर्वात मोठी भूमिका शिक्षकेतर कर्मचाऱ्यांची असेल. शाळा भरण्यापूर्वी व शाळा सुटल्यावर साफसफाई व सँनिटायजेशन  करावे लागेल. स्वच्छता गृह, पिण्याच्या पाण्याची जागा, खेळाची मैदाने, ग्रंथालये, प्रयोगशाळा  या प्रत्येक ठिकाणी स्वच्छता ठेवण्याची जबाबदारी घ्यावी लागेल. त्यासाठी लागणारे सर्व साहित्य आणि योग्य प्रशिक्षण शिक्षकेतर कर्मचाऱ्यांना द्यावे लागेल. 2004 पासून राज्यात शिक्षकेतर कर्मचारी भरती बंद आहे. मृत्यू व सेवानिवृत्तीमुळे हजारो जागा रिक्त आहेत. राज्यातील अनेक  शाळांमध्ये एकही शिक्षकेतर कर्मचारी नाही  अशी स्थिती आहे . शिक्षकेतर कर्मचारी आकृतीबंध मंजूर होवूनही भरती प्रक्रिया सुरू केलेली नाही. शासनाने राज्यातील शाळांमध्ये तातडीने भरती करून शिक्षकेतर कर्मचाऱ्यांचे प्रशिक्षण शाळा सुरू होण्यापूर्वी करून घ्यावे. 

6) शैक्षणिक संस्थांचे सक्षमीकरण -

महाराष्ट्राच्या निर्मितीपासून राज्यातील शिक्षणाची मोठी जबाबदारी शैक्षणिक संस्थांनी घेतलेली आहे. थर्मल स्कॅनर, सॅनिटायझर,मास्क, हातमोजे, ऑनलाईन शिक्षणासाठी लागणारे सर्व साहित्य, मोफत पाणी बिल व वीज बिल, बैठक व्यवस्थेत करावे लागणारे बदल, स्वच्छतागृहांची सुस्थिती यासारख्या अनेक बाबींवर खर्च करणे आवश्यक आहे. शासनाने शैक्षणिक संस्थांना आर्थिक पॅकेज घोषित करून मदत करायला हवी. तरच शाळा सुरू होऊ शकतील. 

शैक्षणिक वर्ष 2020-21 सुरू करण्यापूर्वी शाळेतील प्रत्येक शिक्षक, शिक्षकेतर कर्मचारी, संस्थाचालक, मुख्याध्यापक कोविड योद्धा बनण्यासाठी तयार आहे. कोरोना विषाणूशी दोन करण्याची त्याची तयारी आहे. या युद्धात  शासनाने फक्त त्याला लागणारी आवश्यक ती सर्व सामग्री देण्याची तयारी करावी लागेल.  कोणत्याही तयारीशिवाय शाळा सुरू करणे म्हणजे चिमुकल्यांचे जीव धोक्यात घालण्यासारखे ठरेल. मुले ही राष्ट्राची संपत्ती आहे. या संपत्तीचे संरक्षण  व समृद्धीकरण करणे ही काळाची गरज आहे.

तात्काळ विनामूल्य पॅन कार्ड मिळवा..

निर्मला सीतारमण यांनी आधारद्वारे विनामूल्य तात्काळ पॅन कार्ड सुविधा सुरू केली.

यापूर्वी केंद्रीय अर्थसंकल्पात जाहीर केल्याप्रमाणे अर्थमंत्री निर्मला सीतारमण यांनी आज आधार आधारित ई-केवायसी वापरुन पॅनकार्ड त्वरित वाटप करण्याची सुविधा सुरू केली. ही सुविधा आता सर्व त्या परमानंट अकाउंट नंबर (पॅन) अर्जदारांसाठी उपलब्ध आहे ज्यांचेकडे वैध आधार नंबर आहे आणि यूआयडीएआय डेटाबेसमध्ये मोबाइल नंबर नोंदणीकृत आहे. असे लोक तात्काळ pan card मिळवु शकतात.

रिअल टाईम तत्त्वावर जारी केल्यावर, वाटप प्रक्रिया पेपरलेस असते आणि प्राप्तिकर विभागाने अर्जदारांना विनामूल्य इलेक्ट्रॉनिक पॅन (ई-पॅन) दिले जाते.

एनएबीईटीच्या मार्गदर्शक सूचना जाहीर.

 जेव्हा शाळा, कॉलेज उघडतील तेव्हा वर्गात दोन विद्यार्थ्यांमध्ये पाच फुटांचे अंतर ठेवावे लागणार आहे. इतकेच नव्हे, तर वसतिगृहे, खाणावळी आणि वाचनालयासाठींही नवी नियमावली तयार करावी लागेल, अशी सूचना केंद्रीय मनुष्यबळ विकास मंत्रालयाने केली आहे. या मार्गदर्शक सूचनांमध्ये विद्यार्थी, शिक्षक, कर्मचारी यांच्यासाठीही विशेष सूचना करण्यात आल्या आहेत. याबाबत 'नॅशनल ॲक्रिडिटेशन बोर्ड फॉर एज्युकेशन अँड ट्रेनिंग' (एनएबीईटी) आणि 'क्वालिटी कौन्सिल ऑफ इंडिया'ने मार्गदर्शक सूचना जाहीर केल्या आहेत.

केंद्रीय मनुष्यबळ विकास मंत्रालयाने कोरोनानंतर शाळा, कॉलेज सुरू होतील तेव्हा वर्गातील सुरक्षाउपायांबाबत विचार करण्यासाठी एक समिती नेमली होती. या समितीने या शिफारशी केल्या आहेत. विद्यापीठ अनुदान आयोगाने ऑगस्ट व सप्टेंबर महिन्यात नवीन शैक्षणिक वर्ष सुरू करण्याचे जाहीर केले आहे.

 शाळांबाबत अद्याप कोणताही निर्णय झालेला नाही. मात्र, बहुतांश शाळा या ऑनलाइन भरवाव्यात, अशी सूचना केंद्रीय मंत्रालयाकडून करण्यात आली आहे.

यात शाळांमध्ये विलगीकरण कक्षही तयार करावा, असे सूचित करण्यात आले आहे. म्हणजे एखाद्या विद्यार्थ्याला काही लक्षण दिसल्यास पुढील सुविधा उपलब्ध होईपर्यंत विद्यार्थ्याला विलगीकरण कक्षात ठेवता येऊ शकते.

वाहतूक व्यवस्था

➡️शक्य असेल तेव्हा विद्यार्थ्यांना स्वत:च्या वाहनांनी प्रवास करण्यास सूचित करावे._

➡️विद्यार्थी आणि शिक्षक निरोगी असतील तेव्हाच शाळेत प्रवेश द्यावा._

➡️बसमध्ये सॅनिटायझर ठेवावे; तसेच बसमध्ये प्रवेश करताना मास्कची सक्ती करावी._

➡️बसमध्ये दोन विद्यार्थ्यांमध्ये दीड मीटरचे अंतर असावे._

वर्ग असे भरावेत

➡️आवश्यकता नसेल त्या विद्यार्थ्यांना शाळेत बोलवू नये. जास्तीत जास्त वर्ग ऑनलाइन भरवावेत.

➡️वर्ग भरताना शिक्षकांनी सॅनिटायझरचा वापर करून प्रवेश करावा. तसेच, मास्क आणि हातमोज्यांचाही वापर करावा.

शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांमध्ये

➡️ संवाद साधताना दीड मीटर अंतर असावे.

➡️विद्यार्थी बसवतानाही दीड मीटर अंतर असावे. यासाठी वर्गातील विद्यार्थ्यांची वेगवेगळ्या गटात विभागणी करून वर्ग भरवावेत.

➡️वर्गातील सर्व खिडक्या खुल्या ठेवाव्यात.

➡️वह्या, पुस्तकांना कमीत कमी स्पर्श करावा. त्यासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर करावा.

➡️दर दोन तासांनी हात धुण्यासाठी घंटा वाजवावी.

शाळा प्रवेश.

➡️शाळेच्या मुख्य प्रवेशद्वारासह सर्व प्रवेशद्वारांवर थर्मल स्कॅनर असावे.

➡️प्रत्येक प्रवेशद्वारावर हँड सॅनिटायझर बसवावे._

➡️शाळेत प्रवेश करण्यापूर्वी गणवेश आणि पादत्राणांचे सॅनिटायझेशन होईल याची व्यवस्था असावी.

➡️गेटजवळ विद्यार्थ्यांची गर्दी होणार नाही, असे नियोजन असावे.

➡️शाळेचे व्हरांडे, वर्गखोल्या, कॅफेटेरिया दर चार तासांनी स्वच्छ करावे. त्या पाण्यात एक टक्का सोडियम हायपोक्लोराइट असावे.

 

शाळेतील इतर उपक्रम.

➡️शाळांमध्ये २० पेक्षा जास्त विद्यार्थी एकत्र येतील अशा कोणत्याही कार्यक्रमाचे आयोजन करू नये.

➡️शिकवण्यासाठी रिमोट लर्निंग, ऑनलाइन लर्निंग आणि बेल्डेड लर्निंग या पर्यायांचा जास्तीत जास्त वापर करावा.

➡️शाळेतील माध्यान्ह भोजन सकाळी १० ते १ या वेळेत विविध गटांमध्ये विद्यार्थ्यांची विभागणी करून द्यावे.

➡️स्वयंपाकघरातील कर्मचाऱ्यांनी सर्व सुरक्षाउपायांचे पालन करणे आवश्यक आहे.

स्वच्छतागृह

स्वच्छतागृहात गर्दी होणार नाही, असे नियोजन करावे.

➡️स्वच्छतागृहात सतत पाणी वाहते असावे.

➡️साबण, हॅण्ड वॉशचा मुबलक पुरवठा करण्यात यावा.

इतर.

➡️शाळेत एक विलगीकरण कक्ष असावा.

➡️विद्यार्थ्यांच्या रोजच्या तापमानाची नोंद ठेवावी._

➡️शाळेत विद्यार्थ्यांचे नियमित वैद्यकीय परीक्षण व्हावे.

➡️शाळेतील शिक्षकेतर कर्मचाऱ्यांनाही स्वच्छतेचे प्रशिक्षण द्यावे.

सार्वजनिक सुट्ट्या-सन-2020

PUBLIC HOLIDAYS–2020

(A)  Public  Holidays

Sr. No.- Holiday  -Date    - Saka Date    -Day

1- Chhatrapati Shivaji Maharaj Jayanti -19th February 2020  -30 Magh, 1941-Wednesday

2- Mahashivratri -21st February -2020 - 2 Phalguna, 1941 - Friday

3 - Holi (Second Day)-10th March 2020 - 20 Phalguna, 1941@ Tuesday

4 - Gudhi Padwa - 25th March 2020- 5 Chaitra, 1942 -Wednesday

5- Ram Navmi-2nd April 2020-13 Chaitra, 1942- Thursday

6 - Mahavir Jayanti -6th April 2020 -17 Chaitra, 1942-Monday

7 -Good Friday -10th April 2020- 21 Chaitra, 1942- Friday

8- Dr. Babasaheb Ambedkar Jayanti -14th April 2020  -25 Chaitra, 1942 - Tuesday

9 -Maharashtra Din -1st  May 2020- 11 Vaishakha, 1942-  Friday

10 -Buddha Pournima - 7th May 2020  -17 Vaishakha, 1942- Thursday

11- Ramzan-Id (Id-Ul-Fitr) (Shawal-1) - 25th May 2020 - 4 Jeshtha, 1942- Monday

12-Bakri Id (Id-Uz-Zuha) - 1st August 2020-10 Shravana, 1942 -Saturday

13- Independence Day-15th August 2020 -24 Shravana, 1942 -Saturday

14- Ganesh Chaturthi -22nd August 2020  -31 Shravana, 1942  -Saturday

15- Mahatma Gandhi Jayanti - 2nd October 2020 -10 Ashvina, 1942 - Friday

16- Id-E-Milad -30th -October 2020 -8 Kartika, 1942 -Friday

17-Diwali Amavasaya (Laxmi Pujan)- 14th November 2020 -23 -Kartika, 1942 - Saturday

18-Diwali (Bali Pratipada)- 16th November 2020 -25 Kartika, 1942 - Monday

19.Guru Nanak Jayanti - 30th November 2020 -9 Agrahayan, 1942 -Monday

20.Christmas  -25th December 2020 -4 Pausha, 1942-  Friday

(B)  For  Banks

1  To  enable  to  Banks  to  close  their -1st April 2020-12 Chaitra, 1942 @Wednesday

yearly accounts.

The following Holidays falls on Sunday

1-Republic Day @ 26th January -2020 -6 Magh,1941- Sunday

2-Parsi New Year (Shahenshahi)  -16th August 2020  -25 Shravana, 1942  -Sunday

3 -Moharum- 30th August-2020- 8 Bhadra, 1942  -Sunday

4 -Dasara -25th -October 2020  -3 Kartika, 1942  -Sunday

RTSE-2021 साठी नोंदणी सुरु...

COVID - 19 च्या जगभर सुरु असलेल्या प्रादुर्भावामुळे सर्व जग ठप्प पडलेले आहे.या पार्श्वभूमीवर सर्वत्र आँनलाईन लर्निग सुरु झाले आहे.

अशा परिस्थितीत दररोज राज्यभरातुन येणाऱ्या शेकडो पालकांच्या आग्रहास्तव...

 इयत्ता 2 री ते 9 वी पर्यत सर्व वर्गातील STATE BOARD,CBSE व ICSE  च्या विद्यार्थ्यांसाठी...

 7 फेब्रुवारी 2021 रोजी होणाऱ्या RATIONALIST TALENT SEARCH EXAMINATION...

 (RTSE) 2021 साठी आवेदन पत्र / प्रवेशासाठी आजपासुन आँनलाईन फाँर्म भरण्याची सुविधा उपलब्ध करुन देत आहोत.

खालील लिंक वर क्लिक करुन आपण आपल्या पाल्याचा आँनलाईन परीक्षा फाँर्म भरु शकता.....

आँनलाईन फाँर्म भरतांना शाळांच्या नावांच्या यादीत आपल्या पाल्याच्या शाळेचे नाव दिसत नसेल तर कृपया आपण आपल्या पाल्याच्या शाळेचे पूर्ण नाव व पत्ता  8421971929 किंवा 9890014417 ह्या पैकी कोणत्याही एका मोबाईल क्रमांकावर SMS करुन पाठवावे.

ते साँफ्टवेअर मध्ये अपडेड केले जाईल व नंतर आपण आपल्या पाल्याचा RTS EXAMINATION साठी आँनलाईन फाँर्म भरु शकता.

आँनलाईन परीक्षा फाँर्म भरण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा.

http://rtsexam.com/order-online/

Income Tax फाईल

वर्षातून एकदा फॉम नंबर सोळा मिळाला की तो घरात कोणत्या तरी फाईल मध्ये टाकला जातो. जेव्हा एखादे लोन घेण्यासाठी 16 नंबर मागीतले जाते.तेव्हा मात्र घरात मागील तीन वर्षाचे 16 नंबर शोधतांना दमछाक होते.

मग केंद्रप्रमुख, केंद्रिय मुख्याध्यापक किंवा जे Tax चे काम बघतात त्यांना फोन जातो व पून्हा त्याची एक प्रत मागीतली जाते. त्यावर पुन्हा सही शिक्का घ्या.. या बाबी आल्याच.काही या आर्थिक बाबींचे योग्य वर्षानूरूप फायलींग करून ठेवत असतील ते कौतुकास्पदच...

आर्थिक बाबींचे योग्य जतन न केल्यामुळे अथवा आपण गाफिल राहिल्यामुळे या निष्काळजी पणाचा आपल्या एकदा तरी खूप त्रास होऊ शकतो किंवा झाला असेल. 

यावर उपाय म्हणजे बाजारातून एक चांगली छोटी बॉक्स फाईल व पेपर पंच  घेऊन त्यात आठवणीने आर्थिक रेकॉर्ड जपून ठेवणे.

यात आपण ठेऊ शकतो

1. आर्थिक वर्षाचे पगार पत्रक प्रिंट

2. Tax calculation Sheet

3. Form 16(Online & offline)

4. ITR Print

5. Acknowledgement Receipt 

6. Intimation 143(1) 

7. Tax बचतसाठी दिलेल्या पावत्या झेरॉक्स 

असे  सात ते आठ प्रकारचे पेपर्स आपल्याकडे असतील तर आपले त्या वर्षाचे आर्थिक रेकॉर्ड पूर्ण होते.

पण यातील आपल्याला फक्त 16 नंबर माहित असते.

तसे कार्यालया मार्फत आपल्याला फक्त फॉम नंबर सोळा देणे बंधनकारक असते तीच एक हार्ड कॉपी मागण्याचा आपला अधिकार असतो.. उर्वरीत डॉक्युमेंटस म्हणजे वरील अनुक्रम 4,5,6 हे आपल्याला ईमेलवर आपोआपच मिळत असतात.  त्याच्या  प्रिंट आपण स्वतः काढून जतन करून ठेवल्या पाहिजेत. 

Income Tax Return Copy, acknowledgement व Intimation 143 हे तीन डॉक्युमेंटस आपल्याला मिळण्यासाठी इनकम टॕक्स वेबसाईटवर  आपलाच Email Address नोंदवलेला असणे महत्त्वाचे असते. त्याच बरोबर Income Tax संबंधित मेसेजस येण्यासाठी वेबसाईटवर आपल्या स्वतःचा फोन नंबर तेथे इमेल सोबतच नोंदवलेला असावा लागतो. यावर आपण क्रमशः चर्चा करूयात

Pay statement... 

 वर्षभराचे पगारपत्रक softcopy किंवा Hardcopy या आपल्याकडे असाव्यात नव्हे ते आवश्यक आहेच.. खूप जनांना पगार कसा झाला म्हणजे महागाई किती, घरभाडे किती, बेसीक किती; याची आकडेमोड माहित नसते.

 जानेवारी फेब्रुवारी मध्ये Tax calculation शिट मध्ये दिलेले Gross पगार बरोबर आहे का हे तपासून बघीतले पाहिजे. हे तेव्हाच तपासता येईल जेव्हा आपल्याकडे वर्षभराचे पगारपत्रक असेल. बँकेत जमा झालेल्या पगाराचे विश्लेषण केले तरी ते सहज लक्षात येऊ शकते. 

 Tax calculation शीट मध्ये दाखवलेली गुंतवणूक बरोबर आहे का हेही काळजीपूर्वक बघीतली पाहिजे कारण त्यामुळे तुम्हांला कमी जास्त Tax लागू शकतो. बाकीचे calculation हे Tax शिट बनवणारे हे बरोबर करतात व ते तुम्ही मान्य केलेल्या आकड्यांवर अवलंबून असते.

 Calculation 

  याची हार्डकॉपी आपल्याकडे असावी. कारण यात Gross पेमेंट सोबतच कोणकोणत्या बचतीमुळे आपल्याला किती Tax बसला आहे हे कळते. हे तेच प्रपत्र आहे. जे आपण सही शिक्का करून त्याला पावत्या जोडून अॉफीसला परत देत असतो.

 फॉम नंबर 16.

हा टँक्स बाबत महात्वाचा दस्तऐवज आहे. याचे दोन प्रकार असतात. एक Online Form 16 आणि दुसरे Offline  Form 16.

A) Online Form 16. जेव्हा कार्यालय तुमचा कपात केलेला TDS चे रिटर्न फाईल केले जाते त्यानंतर  TDS वेबसाईटवरून हे जनरेट केले जाते. हा तितकासा महत्त्वाचा दस्तऐवज नाही कारण यात Gross वेतन व बचती बाबत जास्त तपशीलवार आकडेवारी नसते. व तपशीलवार नसल्यामुळे पुढे जेव्हा आपल्या Income Tax चे रिटर्न फाईल केले जाते. तेव्हा याची जास्त मदत होत नाही.  म्हणूनच कदाचित् कार्यालय आपल्याला हि online कॉपी प्रिंट देत नाही. व आपणाला ही हा तितकासा महत्त्वाचा नाही. म्हणून softcopy मध्ये असेल तर ठिक नसेल तर काहीच हरकत नाही. गेल्यावर्षी पासून यात थोडी डिटेल्स देण्याचा आयकर विभागाकडून प्रयत्न सुरू आहे. पण अनेक सेक्शन्स जसे की 80U व 80DD याची माहिती नसते. यात 80C ची Gross बचत तपशीलवार नसते.

B) Form 16 (offline Copy) ही हार्डकॉपी कॉपी आपल्याला  कार्यालय देत असतेच. हा Tax चे काम करणारे यांच्याकडून Software वापरून तयार केलेला फॉम असतो. यावर सर्व बाबी डिटेल्समध्ये असतात. याची एक प्रिंट आपल्या आयकर फाईलला *असावीच.* हा फॉम आपल्याला होम लोन, उत्पन्नाचे प्रमाणपत्र व बँकेत अनेक वेळा मागीतला जातो. रिटर्न फाईल करण्यासाठी याची गरज असते यावर अॉफीस प्रमुखाचा शिक्का व सही असते.  हा साधारणतः 1 एप्रिल ते  1 मे च्या दरम्यान  प्रत्येक कर्मचाऱ्यांना मिळायाला हवा. व हा एकच वरील सात आठ पैकी  अतिशय महत्त्वाचा दस्तऐवज असल्यामुळे तो आपल्याकडे अतिशय व्यवस्थित फाईल करून ठेवावा.

माझां गावं माझां उदयोग

1 ते 50 लाख पर्यंत प्रोत्साहन योजना

महाराष्ट्र शासन

उद्योग संचालनालय ,

जिल्ह्य उद्योग केंद्र,

 (महाराष्ट्र राज्यातील सर्व  जिल्ह्यासाठी लागू)

राज्य शासनाच्या भक्कम सहकार्याने तरुण /तरूणींना नवीन उद्योजक बनण्याची सुवर्णसंधी 

योजनेचे नाव ::::--

मुख्यमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम {CMEGP}

योजने विषयी थोडेसे

योजनेचे संकेतस्थळ :-

 http://maha-cmegp.gov.in

 योजनेचे कार्यक्षेत्र : महाराष्ट्र 

 योजनेचे निकष :-

1) वयोमर्यादा 18 ते 45     

(अ जा /अ ज/ महिला / माजी सैनिक याना 50 वर्ष )

2) शैक्षणिक पात्रता 

(i) प्रकल्प रु 10 ते 25 लाखासाठी 7 वी पास 

(ii) प्रकल्प रु 25 ते 50 लाखासाठी 10 वी पास 

3)  उत्पादन उद्योग :-  ( कमाल प्रकल्प मर्यादा )50 लाख 

4)  सेवा  उद्योग :- ( कमाल प्रकल्प मर्यादा )10 लाख 

प्रकल्प अहवाल खालील विहित निकषांवर  अधारीत असणे आवश्यक आहे 

(i) स्थिर भांडवल :- मशीनरी रक्कम कमीत कमी 50%

(iI) इमारत बांधकाम :- जास्तीत जास्त  20%

(iii) खेळते भांडवल :- जास्तीत जास्त  30%

5) स्वगुंतवणूक :- 5 ते 10%

6) अनुदान मर्यादा :- 15 ते 35 % 

7) सदर योजना ही नवीन स्थापन होणाऱ्या उद्योगासाठी आहे

8) पात्र मालकी घटक :-  वैयक्तिक , भागीदारी, बचत गट

9) ऑनलाईन पोर्टलवर अपलोड करण्यासाठी लागणारे विहित  कागदपत्र

1)पासपोर्ट साइज फोटो 

2) आधार कार्ड

3) जन्म दाखला/शाळा सोडल्याचा दाखला /डोमिसीयल सर्टिफिकेट

4) शैक्षणीक पात्रता प्रमाणपत्र (आपले शिक्षण किती झाले याचा पुरावा जसे 10 वी ,12वी, पदवीचे गुणपत्रक )

5)हमीपत्र  (Undertaking Form ) वेबसाईटवर मेनू मध्ये मिळेल 

6)प्रकल्प अहवाल

7) जातीचे प्रमाणपत्र ( अ जा /अ ज असेल तर )

8) विशेष प्रवर्ग असेल तर प्रमाणपत्र ( माजी सैनिक, अपंग )

9) REDP/EDP/SDP किंवा कौशल्य विकास प्रशिक्षण झाले असेल तर प्रमाणपत्र

10) लोकसंख्याचा दाखला (20000 पेक्षा कमी लोकसंख्या असेल तर )

11) पार्टनरशिप उद्योग असेल तर i) रजिस्ट्रेशन प्रमाणपत्र

Ii)अधिकार पत्र ,घटना 

टीप :- वरील कागदपत्रामधील अनुक्रमांक  1 ते 4 हे 300 KB पर्यंत व  अ क्र 5 आणि 6 हे 1 MB  पर्यंत असावे .

वरील योजनेचा लाभ घेण्यासाठी तात्काळ

 http://maha-cmegp.gov.in

सदर संकेत स्थळाला भेट दयावी व आजच संकेतस्थळावर अर्ज दाखल करावेत.

    

▪5% - 10% स्वतःचे भांडवल

▪60% - 80% बँकेचे कर्ज 

▪30% सर्व महिलांसाठी अनुदान राखीव

▪20% SC/ST साठी अनुदान राखीव

▪एक कुटुंब एक लाभार्थी

माहितीसाठी काही उत्पादन उद्योग/सेवा उद्योगाची यादी

 

1. थ्रेड बॉल आणि वूलन बॉलिंग लॅचि बनविणे

2. फॅब्रिक्स उत्पादन

3. लॉन्ड्री

4. बारबर

5. प्लंबिंग

6. डिझेल इंजिन पंप्स दुरुस्ती

7. स्प्रेयर्ससाठी टायर व्हॅलसीनीझिंग युनिट अ‍ॅग्रीकल्चर सर्व्हिसेस

8. बॅटरी चार्जिंग

9. आर्ट बोर्ड पेन्टिंग/स्प्रे पेन्टिंग

10 सायकल दुरुस्तीची दुकाने

11 बॅन्ड पथक

12 मोबाइल आणि इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे दुरुस्ती

13. इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे दुरुस्ती

14. ऑफिस प्रिंटिंग आणि बुक बायनडिंग 

15 काटेरी तारांचे  उत्पादन

16 इमिटेशन ज्वेलरी (बांगड्या) उत्पादन

17 स्क्रू उत्पादन

18. ENGG. वर्कशॉप

19. स्टोरेज बॅटरी उत्पादन

20. जर्मन भांडी उत्पादन

21. रेडिओ उत्पादन

22. व्होल्टेज स्टॅबिलिझरचे उत्पादन

23 कोरीव वूड आणि आर्टस्टिक फर्निचर बनविणे

24 ट्रंक आणि पेटी उत्पादन

25. ट्रान्सफॉर्मर/ELCT. मोटार पंप/जनरेटर उत्पादन

26. कॉम्प्यूटर असेंम्बली 

27 वेल्डिंग वर्क

28. ​​वजन काटा उत्पादन

29. सिमेंट प्रॉडक्ट 

30  विविध भौतिक हाताळणी उपकरणे तयार करणे

31 मशीनरीचे सुटे भाग उत्पादन

32. मिक्सर ग्रिंडर आणि इतर घरगुती वस्तू  बनविणे. 

33. प्रिंटिंग प्रेस/स्क्रीन प्रिंटिंग 

34.  बॅग उत्पादन

35. मंडप डेकोरेशन

36. गादी कारखाना

37. कॉटन टेक्सटाईल फॅब्रिक्समध्ये स्क्रीन प्रिंटिंग

38 झेरॉक्स सेंटर

39 चहा स्टॉल

40 मिठाईचे उत्पादन

41. होजीअरी उत्पादन

42. रेडीमेड गारमेंट्सचे टेलरिंग /उत्पादन

43.  खेळणी आणि बाहुली बनविणे

44. फोटोग्राफी 

45. डिझेल इंजिन पंप संचाची दुरुस्ती 

46. मोटार रिविंडिंग

47. वायर नेट बनविण

48. हाऊसहोल्ड एल्युमिनियम युटेंसिल्सचे मॅन्युफॅक्चर

49. पेपर पिन उत्पादन

50. सजावटीच्या बल्बांचे उत्पादन

51. हर्बल सुंदर पार्लर/आयुर्वेदिक हार्बल उत्पादने

52 केबल टीव्ही नेटवर्क/संगणक केंद्र

53. पब्लिक ट्रान्सपोर्ट/रुरल ट्रान्सपोर्ट सर्व्हिसेस

54 सिल्क साड्यांचे उत्पादन

55 रसवंती

56 मॅट बनविणे

57. फायबर आयटम उत्पादन

58 पिठाची गिरणी

59 कप बनविणे

60. वूड वर्क

61. स्टील ग्रिलचे मॅन्युफॅक्चर

62. जिम सर्विसेस 

63 आयुर्वेदिक औषध उत्पादन

64 फोटो फ्रेम

65. पेप्सी युनिट/कोल्ड/सॉफ्ट ड्रिंक

66 खवा व चक्का युनिट

67 गुळ तयार करणे

69. फळ आणि व्हिजिटेबल प्रक्रिया

70 घाणी तेल उद्योग

71. कॅटल फीड

72 दाळ मिल

73. राईस मिल

74. कॅन्डल उत्पादन

75 तेलउत्पादन

76 शैम्पू उत्पादन

77. केसांच्या तेलाची निर्मिती

78 पापड मसाला उदयोग

79. बर्फ/ICE कॅंडीचे उत्पादन

80 बेकरी प्रॉडक्ट्स 

81. पोहा उत्पादन

82  बेदाना/मनुका उद्योग 

83. सोन्याचे दागिने उत्पादन (ज्वेलरी वर्क)

84 चांदीचे काम

85 स्टोन क्रशर  व्यापार

86 स्टोन कटिंग पॉलिशिंग

87 मिरची कांडप 

 सदर योजना अंतर्गत  आपणास महाराष्ट्रातील कोणत्याही जिल्ह्यामध्ये अर्ज करता येईल .....

नवीन उद्योग उभारणीसाठी आपणास हार्दिक हार्दिक हार्दिक शुभेच्छा ... 

 महाराष्ट्रातील सर्व तरुणांना  याचा उपयोग होईल 

 धन्यवाद 

आपल्या जिल्हयातील जिल्हा उद्योग केंद्र (DIC) .... महाराष्ट्र राज्य.

बेरोजगारांना कोणकोणते व्यवसाय करता येतील??

आत्मनिर्भर व्हा, स्वावलंबी बना.

     ग्रामीण युवकांचा कल नोकरी करण्याकडे वाढलेला आहे.खासगी नोकरीसाठी कौशल्य आधारित शिक्षण घेतलेले पाहिजे तर सरकारी नोकरीसाठी अवघड अशा स्पर्धा परीक्षा पास होणे गरजेचे आहे.या नोकऱ्या मिळण्याचे प्रमाण खूपच कमी आहे.त्यामुळे ग्रामीण युवक हताश व उदास होताना दिसत आहे.या समस्येवर मात करण्यासाठी असे काही व्यवसाय ग्रामीण युवकांना करण्यासारखे आहेत,ज्यामुळे ग्रामीण युवक स्वावलंबी होतील व आत्मनिर्भर होतील.

आज आपण असे कोणकोणते व्यवसाय करण्यासारखे आहेत याची माहिती घेऊ.

युवकांना कराता येतील अशा व्यवसायांची यादी.

01.कृषी सल्ला व सेवा केंद्र 

02. पिण्याच्या पाण्याचे जार पुरवठा करणे 

03. फळ रसवंती गृह 

04. कच-यापासून बगीचा 

05. आय. क्यू. एफ. प्रकल्प 

06. एम.सी.आर. टाईल्स 

07. पी.व्ही.सी. केबल 

08. चहा स्टॉल 

09. मृद व जल चाचणी प्रयोगशाळा 

10. वडा पाव 

11. शटल कॉक 

12. कुक्कुट पालन 

13.शेळी पालन 

14. खवा तयार करणे 

15. हात कागद तयार करणे 

16. चार चाकी वाहनांसाठी सेवा केंद्र 

17. आटा चक्की 

18. पान दुकान 

19. भात खरेदी करणे 

20. ऑटो लॉक्स कास्टिंग 

21. जॉब वर्क्स 

22. रीळ मेकिंग 

23. सौर उपकरणे विक्री दुकान 

24. ऑटो टयूब्ज फ्लॅप्स 

25. खडू उत्पादन 

26. रबर गास्केट 

27. वीट उत्पादन 

28. केश कर्तनालय 

29. दोर निर्मिती 

30. रबर स्टॅम्प्स 

31. सौर कूकरमध्ये खारवलेले शेंगदाणे 

32. कमी अंतराकरीता कुरीअर सेवा 

33. वेब डेव्हलपमेंट 

34. माल वाहतूकीसाठी स्वयंचलित वाहन 

35. इडली 

36. चकली 

37. ढाबा 

38. साइल व वाटर टेस्टिंग लॅब 

39. केबल टी.व्ही. 

40. आवळा चहा 

41. पिको फॉल 

42. सोया दूध पनीर उत्पादन 

43. मिनी कॉल सेंटर 

44. आवळा सरबत 

45. काजू सरबत 

46. कोकम सरबत 

47. धोबी सेवा 

48. मंडप सेवा 

49. शेळी पालन 

50. वराह पालन 

51. तयार कपडे व गांधी टोप्या 

52. गादी तयार करणे 

53. मोजे तयार करणे 

54. सोलर वॉटर हिटर 

55. मिनी डेअरी 

56. कृषि बाजार व माहिती केंद्र 

57. चिंच पावडर तयार करणे 

58. मँगो ज्यूस तयार करणे 

59. सुके अंजीर तयार करणे 

60. कॉइन बॉक्स टेलिफोन बूथ 

61. ऑफीस फाईल्स 

62. पापड बनविणे 

63. वॉटर फिल्टर कम कूलर 

64. चिकन विक्री केंद्र 

65. वॉटर फिल्टर कॅंडल्स 

66. पोहे प्रकल्प 

67. झिंक फास्फेट 

68. विमा व्यवसाय सेवा 

69. कॉईल वाईंडींग 

70. जनरल इंजिनियर 

71. टॉफी निर्मिती 

72. मिनी लायब्ररी 

73. एग्ज अल्बुमीन फेल्क्स 

74. काजू प्रक्रीया 

75. शुगर ग्लोब्युल्स 

76. अल्प गुंतवणुकीतून नॅडेप सेंद्रिय खत 

77. ब्लो-मोल्डींग प्लास्टीक वस्तू 

78. आमचूर 

79. फरसाण 

80. बिंदी 

81. बेकरी 

82. हॅचरी 

83. फॅक्स व ई-मेल प्रक्षेपण 

84. आळंबी व नॅडेप सेंद्रिय खत 

85. डोअरी व नॅडेप सेंद्रिय खत 

86. ऊसाचे गु-हाळ 

87. कापूर वडी

88. ब्रास बँड 

89. हरभरा डाळ 

90. सुरभी बॅग व इतर वस्तू तयार करणे 

91. आमलेट पाव गाडी 

92. क्रेन सेवा 

93. लिंबू सरबत 

94. सायबर ढाबा 

95. फिरते कापड व कपडे विक्री दुकान 

96. मसाले तयार करणे 

97. लोणचे तयार करणे 

98. ब्रेक ड्रम कास्टिंग 

99. कच्चा चिवडा 

100. कांडी कोळसा

101. गोल्ड फिंगर तयार करणे 

102. स्वीस क्रिस सिमेंट कौले 

103. रेशीम उद्योग 

104. बाजार माहिती केंद्राची स्थापना करणे. 

105. कापडी पिशव्या 

106. क्रिम सेपरेटर 

107. चक्का श्रीखंड 

108. लाकडी फर्निचर 

109. शेवया उत्पादन 

110. घडयाळ दुरूस्ती 

111. छोटया बल्बच्या सजावटी माळा 

112. मोटार रिवायडींग 

113. टाकाऊ शेतमालाचा उपयोग 

114. पावडर ऑसिडॅक्टरीन 

115. भांडी घासण्यासाठी सफाई पावडर 

116. राजगि-याच्या वड्या 

117. सायकल, पान व कॅरम दुकान 

118. अडूळसा 

119. चिक्की 

120. बॉलपेन 

121. कुल्फी व कॅंन्डी तयार करणे 

122. बुढ्ढी के बाल 

123. गांडूळ खत तयार करणे 

124. किराणा माल व भाजीचे दुकान 

125. साडीचा फॉल तयार करणे 

126. अंबाडी सरबत 

127. चिक्कू मेवा 

128. टेलर्स लेबल 

129. टोमॅटो केचप 

130. तेलाची घाणी 

131. पेप्सी कोला 

132. शतावरी कल्प 

133. लिफाफे तयार करणे 

134. दुचाकी वाहन धुलाई केंद्र 

135. साडीला पिको-फॉल करणे 

136. भाताची गिरणी 

137. किराणा दुकान व पिठाची गिरणी 

138. केळीचे वेफर्स 

139. घरगुती खानावळ 

140. नर्सरी प्रकल्प 

141. वायनरी प्रकल्प 

142. फळांचा मुरांबा तयार करणे 

143. वनौषधी वनस्पती लागवड 

144. लाह्या उत्पादन प्रकल्प 

145. आधुनिक सुतारकाम 

146. बॅटिंग ग्लोव्हज उत्पादन करणे 

147. स्प्रे प्रिंटींग 

148. घरगुती उपकरणांची दुरुस्ती 

149. एलपीजी सिलेंडरसाठी ऑल्युमिनियम सील 

150. फुलशेती 

151. बाकरवडी 

152. मुरमुरे 

153. शिकेकाई 

154. शीतगृहे 

155. टायपिंग 

156. स्थानिक व दूरस्थ डाटा एन्ट्री करणे 

157. एरंडीचे तेल 

158. जाहिरात कला

159. लिक्वीड सोप तयार करणे 

160. कुक्कुट पालन 

161. नाचणीचे सत्व 

162. लोकरीचे कपडे 

163. विद्युत सेवा तज्ञ 

164. झेरॉक्स सेंटर 

165. द्रवरूप फिनेल तयार करणे 

166. फॅशनेबल चप्पल तयार करणे 

167. ग्रामीण गोदाम योजना 

168. मेटॅलीक वॉशर्स 

169. टेलिकॉम संबधित फॉर्म विक्री, बीले भरणे व सेवा 

170. कॉक्रिट मिक्सर सेवा 

171. टेलिकॉम संबधित सेवा 

172. वनस्पती शाम्पू तयार करणे 

173. सुगंधित सुपारी प्रकल्प 

174. विद्युत उपकरणे दुरूस्ती 

175. सुधारित निर्धूर चूल 

176. इव्हेंट मॅनेजमेंट 

177. फिरत्या ग्राहकांसाठी फॅक्स व ई-मेलची सेवा 

178. बिस्कीटे 

179. अगरबत्ती 

180. दूरध्वनी बुथ 

181. माक्याचे तेल तयार करणे 

182. लॅंटेक्स रबर कंडोम्स 

183. आक्झालिक असिड 

184. कशिदाकाम करणे 

185. चुन्याची पूडी 

186. सेंटरींग सेवा 

187. पशुखाद्य तयार करणे 

188. पापकार्न तयार करणे 

189. व्हिडीयो सेंटर 

190. वैयक्तिक संगणक देखभाल कंत्राट 

191. छंदामधून विविध व्यवसाय

192. व्हिडीयो शूटींग सेवा 

193. भाजीपाला सुकविणे 

194. इंजेक्शन मोल्डेड शूज ( बूट ) 

195. धान्याची प्रतवारी ठरविणे 

196. वैयक्तिक संगणकाची वार्षिक देखभाल 

197. डोसाभट्टी 

198. फोटोफ्रेम 

199. मळणीयंत्र 

200. कांदाचाळी

201. धाग्यांचे रीळ 

202. निरगुडीचे तेल 

203. कपड्यांचा साबण 

204. पुरूषांचे तयार कपडे 

205. आईस्क्रीस चर्नर 

206. ऑटोमोबाईल गॅरेज 

207. प्रिंटींग प्रेस 

208. फरश्यांना पॉलिश करणे 

209. बांबूच्या वस्तू तयार करणे 

210. प्लॅस्टिक पार्टस 

211. बटाट्याचे वेफर्स 

212. रोपवाटिका संगोपन 

213. कॉंक्रिंट मिक्सर सेवा 

214. स्वयंचलित दुचाकी वाहन दुरूस्ती व देखभाल 

215. वनसंपत्ती माहिती केंद्र 

216. कर्बयुक्त शीतपेये ( सोडा वॉटर ) 

217. प्लास्टीक मोल्डींग 

218. नारळाच्या पानापासून झाडू तयार करणे 

219. स्वयंचलित वाहनांमध्ये ग्रीस भरणे 

220. छायाचित्रण

221. फोटोग्राफी 

222. खरबूजाच्या व सूर्यफूलाच्या बिया 

223. द्राक्षाचे सरबत 

224. मधुमक्षिका पालन 

225. सुतळ्यांची पोती तयार करणे 

226. कडबाकुट्टी यंत्र 

227. कॉंक्रीटचे ठोकळे 

228. बांगडयांचे फिरते दुकान 

229. वाहनांसाठी धुलाई केंद्र 

230. मोबाईलसाठी निकेल कॅडमियम बॅटरी 

231. बैलांकरीता घांगरी पट्टा 

232. आयुर्वेदिक सुगंधी तेलाचे उत्पादन 

233. टाचण्यांचे उत्पादन 

234. फॅब्रिकेशन वर्कशॉप 

235. कॉम्प्युटर भाडयाने देणे 

236. आयुर्वेदिक रोपांची नर्सरी 

237. आयुर्वेदिक प्रसाधने 

238. कॉम्प्युटर प्रशिक्षण देणे 

239. पत्रावळ्या-द्रोण 

240. व्यायामशाळा 

241. रसायनविरहीत गुळ 

242. भुईमूगाच्या शेंगा फोडणे 

243. डिहाड्रेटेड कॅरेट श्रेडस् 

244. व्हर्च्युअल पर्सनल व ऑफिस असिस्टंट 

245. हार्टीकल्चर क्लिनिक 

246. प्लॅस्टिकचे ज्वेलरी बॉक्स तयार करणे 

247. वाळविलेल्या माश्यांची विक्री करणे 

248. ब्युटीपार्लर 

249. कागदपत्रांचे ई कागदपत्रांमध्ये रूपांतर करणे. 

250. चामड्यापासून विविध वस्तू बनविणे 

251. कॉम्प्युटरवर अकौंटस् लिहणे 

252. कडधान्यांपासून डाळ 

253. डिस्ट्रीब्युशन बोर्ड 

254. द्राक्षांपासुन मनुके तयार करणे

शालार्थ अपडेट्स :-

Broken period  सुविधा कार्यान्वित करण्यात आलेली आहे. सदर सुविधेच्या सहाय्याने वेतन आकारणी करीत असताना......

१) चालू आर्थिक वर्षातीलच  म्हणजे मार्च 2019 व त्यापुढील महिन्यांचे वेतनबिल  अनेकविध कारणास्तव जनरेट न झाल्याने वेतन अदा झालेले नसेल अशा कर्मचाऱ्याचे चालू महिन्याचे नियमित वेतन बिलासोबतच मागील राहिलेले वेतनबिल आकारणी साठी आपण Broken Period या सुविधेचा वापर करू शकाल.

2) ज्या कर्मचाऱ्यांसाठी Broken Period ही सुविधा वापरायची आहे त्या कर्मचाऱ्यांचे प्रथम  change details मधुन  Institution details मधील With Effect dates from  येथील Date change करुन ddo2 कडून Approve करुन घेणे आवश्यक आहे.

             

         

इनकम टॅक्स 2020-21 बाबत काय काळजी घ्यावी..

▶सर्व कर्मचारी व अधिकारीयांनाअपेक्षेप्रमाने पगारवाढ मिळालेली आहे, पण वाढलेल्या वेतनामुळे सर्वाना INCOME TAX जास्त बसु शकतो.

▶ कारण वेतन आयोग लागू तर झाला पण त्यामानाने INCOME TAX स्लॅब मध्ये वाढ झालेली नाही.फक्त U/S 87/A अंतर्गत ₹2500 वरून ₹12500 relif करण्यात आली आहे,म्हणजे जर  एकूण आयकर 5 लाखाच्या खाली असेल तरच ₹12500  relif मिळेल.

▶₹2.5 लाखापर्यंतच्या उत्पन्नावर कोणतेही टॅक्स नाही.

▶ 2.5 लक्ष ते 5 लक्ष-5% टॅक्स

▶ 5 लक्ष ते 10 लक्ष -20% टॅक्स

▶ 10 लक्ष चे वर - 30% टॅक्स.

https://xlapp.cloware.com/mobileapp/mobile_input.php?a=39989

▶दिलेल्या लिन्कमध्ये आपले बेसिक व इतर वार्षिक कपाती ची माहिती अचूक भरा व GO बटनावर क्लिक करा, 2020-21 मध्ये आपल्याला किती Income Tax भरावा लागू शकतो याचा अचूक अंदाज घ्या व जास्त टॅक्स बसू नये यासाठी आतापासूनच नियोजन करा. आवडल्यास आपल्या मित्रांना नक्की फॉरवर्ड करा.

https://xlapp.cloware.com/mobileapp/mobile_input.php?a=39989

आयकर गणना ०१-०४-२०१९ ते ३१-०३-२०२०

समजा:

एकुण पगार - रु.७५००००/-

वजा व्यवसाय कर-रु.२५००/-

वजा स्टॅन्डर्ड डिक्शन - रु.५००००/-

--------------------------------------------

Gross Total   Income-६९७५००/-

गुंतवणूक १५००००/-पुर्ण असेल तर

    रु.६९७५००/-

(-)रु.१५००००/-

करपात्र उत्पन्न -रु.५४७५००/-

आता पाच लाख वरील रक्कमेवर २०% आयकर

    रु. ५४७५००/-

(-)रु.५०००००/-

---------------------------

रु. ४७५००/- च्या २०%

=रु.९५००/-

आणि पाच लाखांपर्यंतच्या उत्पन्नावर =रु. १२५००/-

रू.९५००+ रू.१२५००

एकुण आयकर =२२०००/-

(+) हेल्थ आणि शिक्षण कर(४%)=

   रु. ८८०/-

भरावयाचा आयकर रू. २२८८०/-

जर करपात्र उत्पन्न रु५०००००/- किंवा त्यापेक्षा कमी असेल तर आयकर गणना

एकुण पगार=रु.६२०५००/-

वजा व्यवसाय कर-रु.२५००/-

वजा स्टॅन्डर्ड डिक्शन - रु.५००००/-

--------------------------------------------

Gross Total   Income-५६८०००/-

गुंतवणूक रु.७५०००/-पुर्ण असेल तर (१५००००/- पैकी ७५०००/- पुर्ण असेल तर)

    रु.५६८०००/-

(-)रु.७५०००/-

करपात्र उत्पन्न -रु.४९३०००/-

आता वरील उत्पन्न हे पाच लाख पेक्षा कमी आहे  म्हणून आयकर

    रु. ४९३०००/-

(-)रु.२५००००/-

---------------------------

रु. २४३०००/- च्या ५%

=रु.१२१५०/-

एकुण आयकर =रु.१२१५०/-

(-) रिबेट U/S 87A=रु. १२१५०/-

-----------------------------------------------

भरावयाचा आयकर =0/-

टिप

(जर करपात्र उत्पन्न पाच लाख किंवा त्यापेक्षा कमी असेल तर रिबेट रु.१२५००/- किंवा बसलेला आयकर या दोन्ही पैकी जी रक्कम लहान असेल ती एकुण आयकर मधुन वजा कली जाणार आहे.)

घर कर्ज असेल तर चालु वर्षी ३५००००/- पर्यंत वजावट (घर ०१-०४-२०१९ ते ३१-०३-२०२० या आर्थिक वर्षांत खरेदी केले असेल तरच अन्यथा व्याज २०००००/- पुर्वी प्रमाणे वजावट राहिल.) 

आयकर मर्यादा खालील प्रमाणे

उत्पन्न

रु.२५००००/- = निरंक

रु.२५०००१ ते रु.५०००००/-  = ५%

रु.५००००१ ते रु. १० लाख = २०%

रु. १० लाख वरिल रक्कमेवर = ३०%         (+) १% सर चार्ज

विज्ञानाचे 343 सोपे प्रयोग

विज्ञानाचे 343 सोपे प्रयोग

INNOVATIVE SCIENCE CENTER -SARVA SHIKSHA ABHIYAN

सौजन्य -नाविन्यपूर्ण विज्ञान केंद्र, सर्व शिक्षा अभियान महाराष्ट्र

001 ELECTRIC BELL 

https://youtu.be/7TqI8aiWu8M

002 ELECTRIC MAZE  

https://youtu.be/3ap2Q9nVFa8

003 CONDUCTORS AND INSULATORS 

https://youtu.be/3SEHLnDy-8U

004 ELECTRICAL RESISTANCE OF MATERIALS 

https://youtu.be/fyVHqxizQF0

005 CHANGE IN ELECRTICAL RESISTANCE DUE TO DIMENSION 

https://youtu.be/Hg4dpKmHxd8

006 series and parallel circuits 

https://youtu.be/LLg87NaNAh8

007 Human battery 

https://youtu.be/OHoXM7mbjVk

008 Freely suspended magnet 

https://youtu.be/gFG38MIFKKc

009 MAGNETIC SPRING 

https://youtu.be/BtF2hgS-6d8

010 Magnetic field visualization using compasses 

https://youtu.be/DBxvoOKcuB8

011 Magnetic effect of electric current with compass

https://youtu.be/7wgw_aXXH4M

012 SHAPE OF EARTH DUE TO ROTATION-

https://youtu.be/brSr_9Fj1g8

013 The Climbing monkey- 

https://youtu.be/jP-kEjiAWQ0

14 Conservation of momentum

https://youtu.be/V6Jm0qVbEfs

015 Double cone-

https://youtu.be/YRWItkYtsDo

016 Self-Balancing doll

https://youtu.be/a0UfodATAOs

017 TOWER OF PISA- 

https://youtu.be/n7SIjAqtOkw

018 Bed of nails- 

https://youtu.be/veYLpZ-HCVs

019 The Floating Ball

https://youtu.be/ueB1yvzjDY4

020 Heat spiral

https://youtu.be/3oRgq7DrJDo

021 Bernoulli balls

https://youtu.be/xQV1CDgLn9U

022 mmagic water tap

https://youtu.be/GM8nD8vWRO8

023 Archimedes' Screw

https://youtu.be/anLEm0nPfaU

024 Simple machines-To understand the functions of Lever- Pulley-

https://youtu.be/Vqz1b1IFD_w

025 WHEEL AND AXLE LOAD LIFTING  -

https://youtu.be/SLFVIrTpRIQ

026 Anamorphose-

https://youtu.be/YYN6E6-JnDI

027 Combined vision

https://youtu.be/fERHNIkhvac

028 zoetrope- 

https://youtu.be/i4ukqwImUfI

029 coloured shadows-

https://youtu.be/NE2Ac2e_naU

030 Periscope-

https://youtu.be/iQFcGxrJ4sQ

031 viscosity- 

https://youtu.be/fB87A4mkOWo

032 Thaumatrope-

https://youtu.be/EKHEsPCJkDE

033 Internal reflection Tube-

https://youtu.be/-XZwRNZcrS4

034 Newton's Disc

https://youtu.be/PBjSDbbUY0I

035 Benham's disc- 

https://youtu.be/xkSlNUDcLCQ

036 MULTIPLE REFELECTION OF LIGHT

https://youtu.be/JqWjK0Dv_w4

037 Human kaleidoscope-

https://youtu.be/E58uYI1_Qpk

038 The odd dining table 

https://youtu.be/VGZ0UIAUe4s

039 Reflection & Transmission

https://youtu.be/BvcICm6vKsI

040 Lateral shift

https://youtu.be/hhM-tKzrv-s

41 Angle of vision/दृष्टीचा कोन 

https://youtu.be/Wd4FdOhULyU

42 Day & Night

https://youtu.be/25ApTpd1WyU

43 The Universe- Solar System

https://youtu.be/GFqitLJda2c

44 SATELLITES

https://youtu.be/SwGZIKvTVfU

45 Heat absorption-

https://youtu.be/K3rgAMYb-R0

46 HAND POWERED GENERATOR

https://youtu.be/ZZ6l2BGNk_0

47 RADIOMETER

https://youtu.be/wXb9xvBfhUM

48 Solar kit

https://youtu.be/lFb08ii4HiM

49 Simple Pendulum

https://youtu.be/e7TgiI1LFPI

50 Pendulums of varying lengths

https://youtu.be/ZYSZw_E87As

सर्व विद्यार्थ्यांसाठी आनंदाची बातमी

आजपासुन दुरदर्शनवर अभ्यासक्रम..

DD नॅशनल या चॅनलवर 1ली ते 12 वी पर्यंतच्या अभ्यासक्रमावर कार्यक्रम होणार आहे._ 

वेळापत्रक खालीलप्रमाणे_

१०.०० ते १०.३० मीना ची दुनिया सर्व मुलांकरिता

१०:३० ते ११ - इयत्ता पहिली ते पाचवी

११ ते १२ - इयत्ता ६ वी ते ९ वी व११वी.

१ ते २ - इयत्ता १० वी व १२ वी

DD चॅनेल  Live बघणे राहून गेल्यास / चुकल्यास खालील युट्यूब लिंक ने वरील कार्यक्रम क्रमश: परत बघता येईल.

https://m.youtube.com/watch?v=h3RhpgO2ItQ

इन्कम टॅक्स विषयी थोडेसे....

आयकर.....

Income Tax Return कार्यालयाकडून फॉम नंबर सोळा मिळाल्यानंतर रिटर्न दाखल करणे ही संबंधित व्यक्तीची जबाबदारी असते. परंतु आपण सामान्यतः ज्यांना टॅक्स चे काम दिले आहे. हे त्यांच्याकडूनच हे रिटर्न फाईल करून घेत असतो. व हे योग्यही आहे.  परंतु हे काम अर्थात आपले रिटर्न फाईल झाले का व योग्य प्रकारे आणि वेळेपूर्वीच झाले का?  यावर आपले लक्ष असावे लागते.

हे आपल्याला एका सोप्या उदाहरणाने समजून घेता येईल. समजा तुमची एका किराणा दुकानात  उधारी आहे. तुम्ही गरजेनुसार वारंवार किराना घेता व जास्त पैसे होऊ नये म्हणून वर्षात अनेक वेळा दुकानदाराला पैसे देता.  पण तुम्ही हिशोबच केला नाही तर किराना जास्त झाला की पैसे जास्त दिले हे कळणार नाही. त्यासाठी आर्थिक वर्ष संपल्यावर किराणा दुकाणदार व तुम्ही हिशोब केल्यावर (अर्थात रिटर्न दाखल केल्यावर) कळेल. असा हिशोब झाला तर तुमचा वर्षभर कापलेला टॅक्स जास्त असेल तर रिफंड मिळेल. कमी कापला असेल तर तुम्हाला अजून टॅक्स पे करावा लागेल. 

हा हिशोब Income Tax Department  कार्यालयाला आपण वेतन अथवा उत्पन्न घेतो त्या बदल्यात देणे आवश्यक असते यालाच Income Tax Return म्हणतात.

रिटर्न हा Online किंवा  विशिष्ट Format मधील फाईल डाऊनलोड करून पुन्हा अपलोड करून दाखल करता येतो. 

याचा लॉंग फॉम Tax Deducted at Source असा आहे.  यातील Source सोर्स हा शब्द महत्त्वाचा आहे. याठिकाणी आपला उत्पन्न सोर्स पगार असतो. अर्थात पगार देता वेळीच (At Source) तुमचा टॅक्स कापला जाणे यालाच TDS म्हणतात. जे पगार अर्थात उत्पन्न देते त्यावर काही दराने दरमहा कर कपातीचा अधिकार हा त्या त्या कार्यालयाला असतो.

TDS हा कोणत्याही परिस्थितीत तुमच्या त्या महिन्यातील वेतनापेक्षा जास्त संबंधित कार्यालयाला कपात करता येत नसतो. म्हणून तो वर्ष भर थोडाथोडा किंवा आर्थिक वर्ष संपण्यापूर्वी काही महिने थोडा थोडा कपात केला जातो. त्या आधारे 16 नंबर तयार करून तुम्हाला दिले जाते व त्यावरूनच ITR फाईल केला जातो. रिटर्न फाईल केल्यावर त्याची माहिती तुम्हाला ईमेलवर आयकर विभागाकडून दिली जाते. त्याची इमेलवरून प्रिंट काढून तुमच्या फाईला ठेवणे आवश्यक असते. शक्य न झाल्यास किमान ITR Acknowledgement ची प्रत तुमच्याकडे असावी. ती देखील तुम्हाला ईमेलवर मिळत असते.

आयकर कायदा सन 1961 मध्ये  Section 203AA  मध्ये उल्लेखानुसार प्रत्येक व्यक्तिला एक एप्रिल रोजी त्याने जमा केलेला Tax अथवा TDS याचे वार्षिक स्टेटमेंट(AS- Annual Statement) दिले जावे.

थोडक्यात फॉम 26AS मध्ये तुमचा वर्षभर कपात केलेला TDS चा हिशोब असतो.

हा फॉम income Tax वेबसाईट अंतर्गत TDS वेबसाईटवर प्रत्येकाला  आयकर विभागाने उपलब्ध करून दिलेला असतो.

26AS हा Income Tax फाईल करतेवेळी एकदा  बघणे आवश्यक असतो कारण बऱ्याच वेळा तुम्ही केलेल्या FD किंवा खाजगी गुंतवणूक मुळे मिळणारे उत्पन्न किंवा व्याज देणारी संस्था तुमचा 5%,10%,तुमचा TDS कपात करत असते. सदर जमा झालेला TDS तुम्हाला त्याचे उत्पन्न व TDS लक्षात घेऊन ITR भरणे आवश्यक असते. यामुळे तुमच्या Tax चे गणित अधिक उने होऊ शकते म्हणून फॉम 26AS जरूर बघावा. हा TDS संबंधित आयकर विभागाद्वारे जारी केलेला महत्वाचा दस्तऐवज असतो.

बजेट 2020-21 मध्ये कलम 285BB हे 26AS साठी नवीन कलम अंतर्भूत केलेले आहे. यावर्षीपासून फॉम 26AS जास्त डिटेल्स दाखवण्याची शक्यता आहे. यात तुमचे विविध खात्यावरील बँक व्यवहार दाखवण्याची शक्यता आहे. नवीन प्रकारचा  Form 26AS हा 01 जून 2020 पासून कार्यान्वित होण्याची शक्यता आहे. त्याचे नवीन नाव Comprehensive Annual Information Statement असे असणार आहे.

तुमच्या उत्पन्नाचा अंदाज घेऊन ढोबळमानाने ठराविक रक्कम TDS म्हणून  तुमच्या  पगारातून कापली जाते.  ती कमी का जास्त कापली याचा हिशोब रिटर्न(ITR) दाखल करते वेळी होणार असतो. जर जास्त कपात झाला असेल तर रिटर्न दाखल केल्याशिवाय तुमच्या बँक खात्यात त्याचा रिफंड तुम्हाला मिळणार नाही. रिफंडसाठी टॅक्स कन्सलटंट यांना रिटर्न दाखल करण्यापूर्वीच तुमचा बँक खाते क्रमांक देणे आवश्यक असते. तुमचा बँक खाते क्रमांक दिला गेला नाही तर तुमचा जास्त कपात झालेला टॅक्स रिफंड तुम्हांला मिळणार नाही.  रिटर्न दाखल करतेवेळी तुमच्या सर्व खाते क्रमांकाची अद्यावत आयएफएससी कोडसह देणे व भरणे आवश्यक असते. तसेच त्या खात्याचे validation किंवा  पडताळून पाहणे देखील आवश्यक असते. तुमच्या बँक खात्यालाही मोबाईल नंबर लिंक असल्यावर कशी मदत होते व validation बद्दल अधिक माहिती याचा परामर्श आपण पुढील लेखात विस्ताराने घेणार आहोतच.

 तुमचे रिटर्न दाखल करण्याला देखील दरवर्षी काल मर्यादा असते. एप्रिल ते जून जुलै दरम्यान किंवा आयकर विभागाने जाहिर केलेल्या अंतिम दिनांकाच्या आत रिटर्न दाखल करणे आवश्यक असते. ती मुदत संपल्यावर तुम्हाला लेट फी किंवा नोटीस येऊ शकते. 

 रिटर्न दाखल करतांनाच तुमचा वेबसाईटवर नोंदवलेला पत्ता, ईमेल, फोन नंबर, आधारला PAN लिंक आहे का या बाबींकडे लक्ष देणे आवश्यक असते.

वेबसाईटवर पत्ता तुमचा नसेल किंवा चूकीचा अथवा जूना असेल तर आयकर विभागाला तुमच्याशी संपर्क करणे कठिण जाते.  नोटीस किंवा काही माहिती आयकर विभागाकडून आली तर चूकीच्या पत्त्यामुळे ती नोटीस तुमच्या पर्यंत पोहचू शकत नाही. म्हणून आयकर सल्लागारांसोबत या विषयी चर्चा करून तुमचाच कोणताही एक पत्रव्यवहाराचा कायम पत्ता तुमचाच ईमेल तुमचाच मोबाईल नंबर तेथे नोंदवलेले आहे का याची तपासणी करायला सांगायला हवे.  या छोट्या पण आवश्यक अशा बाबी आहेत. तुमच्या अनास्थेमुळे किंवा सहकार्या अभावामुळे या गोष्टी वर्षानुवर्षे तेथे जून्याच व अपडेट केलेल्या नसतात.

आयकर व त्यासंबंधी किमान माहिती व आपले कर्तव्य याची जाणीव प्रत्येक आयकर भरणाऱ्या व्यक्तीला असायला हवी.  आपले काम फक्त सोळा नंबर जमा करून बिनधास्त होण्यापूरते मर्यादित नसून आपल्या चौकसवृत्ती अभावाचा फटका आपल्याला कधी ना कधी बसू शकतो म्हणून जागरूक राहणे आवश्यक असते.

तुम्हांला पोस्टाने नोटीस मिळाली नसेल तर तुम्हाला बसलेला अतिरिक्त Tax याची नोटीस वेबसाईटवर असते. तशी नोटीस व अतिरिक्त Tax मागणी तुमच्याकडे पेंडिग आहे काय ? याची चौकशी कर सल्लागार व्यक्ती अथवा संस्थेशी तुम्ही करणे आवश्यक असते.  सदर नोटीस का आली याची कारणमिंमासा देखील जाणून घेऊन छोटी रक्कम असेल तर भरून रिकामे होणे अथवा शक्य नसेल तर आयकर विभागाला त्या बाबत स्पष्टीकरण देणे आवश्यक आहे. 

विचार करा आणि उत्तर द्या....

महाराष्ट्रातून कामगारांच्या रेल्वे भरभरून गेल्या,

परंतु महाराष्ट्रात परराज्यातून मराठी  कामगारांची एक रेल्वेच काय एक बसपण भरून आली नाही...!!

मग प्रश्न असा आहे की, हे सर्व परप्रांतीय एवढी कुठली कामं करत होते, जी मराठी माणसाला जमत नाही??

महाराष्ट्रात बेरोजगारी आहे की बेरोजगार बनून राहण्याची मानसिकता आहे....

आदर्श विद्यार्थी कसा असावा....

विद्यार्थी कसा असावा....

➡️रात्री लवकरच झोपणे व सकाळी लवकरच उठणे.

➡️किमान 5/10 मिनिटं एका जागेवर शांत बसणे , एकाग्रता वाढविणे .

➡️सलग एक ते दोन तास एका जागेवर बसून वाचन , लेखन , अभ्यास करण्याची सवय लावणे .

➡️चांगल्या व आवश्यक सूचना ऐकूण घेवून त्यांवर विचार करण्याची सवय लावणे .

➡️घरातील लहान मोठ्या व्यक्तींशी चर्चा , संवाद साधने , विचारविनिमय करणे .

➡️आपली मते घरांतील व्यक्ती , शिक्षक , सहकारी मित्र यांचे बरोबर व्यक्त करणे .

➡️चांगले काय आणि वाईट काय याचा सारासार विचार करुन योग्य निर्णय घेण्याची क्षमता वाढविणे .

➡️खरे काय , खोटे काय याची वास्तवाशी सांगड घालून पडताळा घेणे व सत्याच्या मार्गानेच जाणे .

➡️व्यवहारिक दृष्ट्या योग्य काय व अयोग्य काय याची समज येणे .

➡️अंधश्रद्धा न मानता विदवा विज्ञानाच्या  आधारावर , प्रत्यक्ष पडताळा घ्यायचा प्रयत्न करणे .

➡️मोबाईल , T V , सोशियल मेडिया याचा कामापूरता व मर्यादित वापर करणे .

➡️घरातील व घराबाहेरील कामे मनापासून करण्याची सवय लावणे .

➡️शिक्षण हे फक्त नोकरी मिळण्यासाठी व पैसे कमविण्यासाठी नसून माणुस म्हणून जगण्यास लायक बनविण्यासाठी आहे हे रुजवीणे .

➡️नोकरी नाही मिळाल्यास कोणताही व्यवसाय करण्याची क्षमता प्राप्त करणे .

➡️आपल्या कुटुंबातील , समाजातील लहान मोठ्या व्यक्तींचा आदर राखण्यास शिकविण्यासाठी शिक्षण असावे .

➡️जिवनात नेहमीच आशादायी व सकारात्मक दृष्टिकोन निर्माण करायला शिकवीणे .

➡️आपली क्षमता पाहून स्पर्धा करणे आवश्यक , अनावश्यक स्पर्धा टाळणे शिकणे आवश्यक .

➡️दुसरे करतात म्हणून आपणही तेच न करता वेगळे करण्याचा प्रयत्न करायला शिकवीणे .

➡️विनाकारण दुसऱ्यांना कमी लेखने व टीकाटिप्पणी करणे टाळावे .

➡️प्रत्येकामध्ये काही ना काही चांगले गुण असतात ते घेण्याचा प्रयत्न करायाला शिकवीणे .

➡️परीक्षेत किती गुण मिळाले हे महत्वाचे नसून त्यांचेमध्ये किती नितिमुल्ये रुजली हे महत्वाचे आहे .

➡️अब्राहम लिंकनने  हेडमास्तर यांना लिहिलेले पत्र किमान आठवड्यातून एकदा वाचून  दाखवून त्याचा अर्थ स्पष्ट करुन सांगणे .

➡️साने गुरुजी यांचे शामची आई या व अशा  कथा वाचुन त्याचा अर्थ समजून घेण्यास शिकवीणे .

➡️स्वकष्टाने कमविलेल्या एका छदामची किंमत वाम मार्गाने कमवीलेल्यl घबाडापेक्षा किती तरी पटीने जास्त असते हे शिकणे आवश्यक आहे .

➡️फक्त चांगले इंग्रजी शिकला म्हणजे हुशार झाला असे नसून मातृभाषेतून संस्कार व व्यवहार  शिकला म्हणजे हुशार झाला .

आजकाल या व अशाच शिक्षणाबाबत पाठपुरावा करणे आवश्यक आहे तर आणि तरच तो विद्यार्थी सर्वगुणसंपन्न होईल आणि जिवन जगण्यास लायक होईल असे वाटते.

शालेय पाठ्यपुस्तके करा Download.

शालेय पाठ्यपुस्तके कसे download करावे???

      महाराष्ट्र शासनाने ईयत्ता १ली ते १२ पर्यंतची सर्व पुस्तके PDF स्वरूपात उपलब्ध करून दिली आहेत. 

- जी हवी ती डाऊनलोड करा. 

- आपल्या घरात कोणी विद्यार्थी असेल किंवा नातेवाईकांच्यात असेल तर त्यांना हि लिंक पाठवा..

- मुले अभ्यास तर करतील...

- एक उत्तम पालक म्हणुन आपले कर्तव्य पार पाडा.

- आपल्या मुलांचे भविष्य तुमच्या हातात आहे.

धन्यवाद.

लिंक खाली दिलेली आहे.

1)https://books.ebalbharati.in/

2)http://cart.ebalbharati.in/BalBooks/ebook.aspx

सन 2019-20-संचमान्यता विशेष...

या वर्षीची संचमान्यता स्थगित झाली होती पण ती स्थगिती उठवलेली आहे. तसेच जि.प.कडून आपल्याला विद्यार्थ्यांचे आधार कार्ड स्टुडंट पोर्टलला अपडेट करायला सांगितले आहे. ही बाब सर्व मुख्याध्यापकांनी गांभिर्याने घ्यावी. कारण या वर्षीची संचमान्यता करताना स्टुडंट पोर्टलला ज्या विद्यार्थ्यांचे आधार नंबर अपलोड करून ते व्हॅलिड झाले असतील तेवढाच आपल्या शाळेचा पट समजला जाणार व त्यावरच संचमान्यता होणार.त्यामुळे स्टुडंट पोर्टलवर आपला सर्व पट दिसतोय म्हणून गाफील राहीलात तर आपल्या शाळेतील शिक्षक पटानुसार कमी  मंजूर होण्याची शक्यता आहे.त्यामुळे आजच आपल्या शाळेचे स्टुडंट पोर्टलचे लाॅगिन करुन आधार कार्ड अपलोड केलेली टक्केवारी १००% असल्याची खात्री करावी

आधार अपलोड टक्केवारी पाहण्यासाठी खालील कृती करावी.

प्रथम Student पोर्टलचे लाॅगिन करावे.

त्यानंतर Reports टॅबमधील Status या टॅबवर क्लिक करुन Aadhar Status मध्ये जावे.

याठिकाणी आपल्याला युडायस क्रमांक/ शाळेचे नाव / एकूण पट / त्यापैकी आधार अपडेट केलेली विद्यार्थी संख्या / आधार अपलोड करायवयाची विद्यार्थी संख्या / आधार अपलोड केलेली शाळेची टक्केवारी दिसेल.ती जर १०० % असेल तर आपले काम पूर्ण आहे असे समजावे.आपला सर्व पट संचमान्यतेसाठी तयार आहे.

पण जर टक्केवारी १००% पेक्षा कमी असेल तर आपले आधार अपलोडेशनचे काम अपूर्ण असणार आहे व ते लवकरात लवकर आपणास पूर्ण करावयाचे आहे.

त्यानंतर दिसणा-या माहिती मधील U-DISE Code वर क्लिक करावे.

यानंतर आपल्याला इयत्तावार एकूण पट व त्यापैकी किती विद्यार्थ्यांचे आधार अपलोड केलेत, किती विद्यार्थ्यांचे बाकी अाहेत व त्याची टक्केवारी दिसेल.

ज्या वर्गातील आधार अपलोड १००  % नाही त्या वर्गातील नेमके कोणत्या विद्यार्थ्याचे अाधार अपलोड राहिले आहे ते जाणून घेण्यासाठी Remaining Students या काॅलममधील दिसणा-या अंकावर क्लिक करावे. आपल्याला त्या विद्यार्थ्यांची नावे दिसून येतील. 

या विद्यार्थ्यांचे आधार नंबर अपलोड केल्याशिवाय आपले सदरचे विद्यार्थी संचमान्यतेत गणले जाणार नाहीत याची नोंद घ्यावी. 

आधार नंबर अपलोड कसे करावेत

सदर विद्यार्थ्यांचे आधार नंबर अपलोड करण्यासाठी Student पोर्टल वरील वरील Excel टॅबवर जावे.

येथे दिसणा-या Download UID या टॅबवर क्लिक करावे.

यानंतर आपणास आधार अपलोड करावयाची इयत्ता निवडावी. Strem - Not Applicable असेलच. 

त्यानंतर Download File वर क्लिक करावे.

यानंतर UID व अापल्या शाळेचा युडायस नंबर व _01_0.xls नावाची फाईलची विंडो दिसेल.

यामधील Save file हा पर्याय निवडून OK बटणावर क्लिक करावे.

सदरच्या नावाची एक्सेल फाईल आपल्या Downloads या फोल्डरमध्ये आलेली असेल.

ती फाईल Open म्हंटल्यावर पुन्हा एक मेसेज दिसेल.त्यातील Yes या पर्यायाला निवडावे.

त्यानंतर आपण निवडलेल्या वर्गाची एक्सेल फाईल Open होईल.त्यामध्ये इयत्ता / तुकडी / विद्यार्थी आयडी / विद्यार्थी नाव / जन्मतारीख / लिंग / आईचे नाव ही माहिती भरलेली दिसेल.

त्यानंतर पुढील काॅलम रिकामे असतील यात आपणाला माहिती भरावी लागणार आहे.

माहिती भरण्यापूर्वी ह्या कृती कराव्यात.

एक्सेल फाईलच्या वर लाल अक्षरात दिसणा-या सूचना वाचून त्या क्रिया करा.

१. काॅलम J संपूर्ण निवडा.

  त्यावर Right Click करा.

  त्यानंतर Format cell वर क्लिक करा. त्यानंतर दिसणा-या लिस्ट मधील Category या लिस्ट मधील Text हा पर्याय क्लिक करुन निवडा व OK करा.

त्यानंतर प्रत्यक्ष माहिती भरायला सुरुवात करा. ही माहिती भरताना विद्यार्थ्याचे आधार कार्ड समोर असावे.( कारण सदरची माहिती भरताना As per Aadhar भरायची अाहे.) या फाईलमध्ये आधार नंबर / विद्यार्थ्याचे नाव / वडिलांचे नाव / आडनाव / जन्मतारीख / लिंग इ.माहिती आधार कार्डवर जशी आहे तशीच म्हणजे जसे स्पेलिंग आहे तशीच भरावी. शाळेत असलेली माहिती भरू नये.नाहीतर आधार डाटा अपलोड केल्यावर व्हॅलिड होत नाही. आधार कार्ड वर असणारी माहिती जशीच्या भरावी.त्यात कोणताही बदल करु नये.

त्यानंतर या फाईलचे रुपांतर  CSV (Comma delimited) या प्रकारात करून घ्यावे. पण ती फाईल आपण कोठे Save केली त्याचा Path  लक्षात ठेवावा.किंवा माहितीसाठी लिहून घ्यावा.शक्यतो ती फाईल डेक्सटाॅपवर सेव करावी. फाईल सेव करताना फाईलचे नाव अजिबात बदलू नये. नाहीतर फाईल करप्ट होते.

CSV केलेली फाइल उघडू नये. नाहीतर तर ती Courpt होते.  अपलोड होत नाही.

तयार केलेली फाईल अपलोड कशी करावी.

सदर CSV File अपलोड करण्यासाठी Student पोर्टलवरील Excel टॅबवर जावे.

त्यातील Uplod UID हा पर्याय निवडावा. त्यानंतर तेथे दिसणा-या select File समोर असणा-या  Browse वर क्लिक करावे. आपण CSV फाईल जेथे सेव केलेली असेल ती निवडावी.( एक्सेल फाईल नव्हे).

आपण फाईल निवडल्यावर तीचे नाव Upload या लाल बटणाच्या अलिकडे दिसू लागेल. आता आपली फाईल अपलोडसाठी तयार आहे. आता Upload या लाल बटणावर क्लिक करा. त्यानंतर ही फाईल दोन स्टेप मध्ये अपलोड होइल. दोन्ही स्टेप पूर्ण झाल्याचा मेसेज आल्यावरच आपली आधार फाईल अपलोड करण्याची प्रक्रिया पूर्ण झाली असे समजावे.

सेवानिवृत्ती....

♦ सरकारी कर्मचार्यांसाठी अत्यंत महत्वाची माहिती ♦

1. शासकीय कर्मचाऱ्यांचे निवृत्ती वेतनाचे प्रकार कोणते?

एकंदरीत निवृत्तीवेतनाचे आठ प्रकार आहेत. नियत वयोमान निवृत्तीवेतन, पूर्णसेवा निवृत्तीवेतन, रुग्णता निवृत्तीवेतन, भरपाई निवृत्तीवेतन, जखम किंवा इजा निवृत्तीवेतन, अनुकंपा निवृत्तीवेतन, कुटुंब निवृत्तीवेतन, असाधारण कुटुंब निवृत्तीवेतन असे हे प्रकार आहेत. नियत वयोमानानुसार म्हणजे वयाची 58 वर्ष पुर्ण झाल्यावर व चतुर्थ श्रेणी कर्मचाऱ्यांच्या बाबतीत वयाची 60 वर्ष पुर्ण झाल्यावर कर्मचारी निवृत्त होतो. स्वेच्छा निवृत्ती, रूग्णता आणि भरपाई हेही निवृत्तीचे प्रकार आहेत. अकार्यक्षमतेमुळे देण्यात येणारी निवृत्ती म्हणजे अनुकंपा निवृत्ती होय. निवृत्ती वेतन घेणारा जेव्हा मरण पावतो तेव्हा त्याच्या कुटूंबियांना मिळते ते कुटूंब निवृत्ती वेतन. एखादा सरकारी कर्मचारी हरवल्यास त्याच्या कुटूंबियांना त्रास होवू नये म्हणून असाधारण कुटूंब निवृत्ती दिल्या जाते.

 2. निवृत्ती वेतन कोणाला देय आहे ?

सेवानिवृत्ती वेतनासाठी कमीत कमी 10 वर्ष कालावधी हिशेबात घेतला जातो. आता 10 वर्ष सेवा झाल्यानंतर शेवटच्या वेतनावर पुर्ण निवृत्ती वेतन दिले जाते. ज्या कर्मचाऱ्यांची अर्हताकारी सेवा 10 वर्षापेक्षा कमी आहे त्यांना निवृत्तीवेतनाऐवजी सेवा उपदान दिले जाते. सेवेच्या पुर्ण केलेल्या प्रत्येक सहामाहीसाठी अर्ध्या महिन्याचे वेतन असे उपदानाचे स्वरूप असते.

3. निवृत्तीवेतनाची परिगणना कशी केली जाते ?

निवृत्ती वेतनाची परिगणना ही निवृत्तीपुर्वी शेवटच्या 10 महिन्यात घेतलेल्या वेतनाच्या सरासरीवर किंवा कर्मचारी ज्या पदावरून सेवानिवृत्त झाला आहे त्या पदाकरिता निश्चित करण्यात आलेल्या मुळ वेतनाच्या 50% दराने यापैकी जे फायदेशीर असेल ते निवृत्ती वेतन देय असते.

4. कुटूंब निवृत्तीवेतन म्हणजे काय व ते कोणाला मिळते ?

कुटूंब निवृत्तीवेतन हे दोन प्रकारे मिळते. सेवेत असतांना कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाल्यास आणि निवृत्तीवेतन धारकाचा मृत्यू झाल्यानंतर. कुटूंब निवृत्तीवेतन हे कर्मचाऱ्याच्या पत्नी किंवा पतीस देण्यात येते. परंतू  कर्मचाऱ्याची पत्नी/ पती हयात नसल्यास हे वेतन त्याच्या वारसदाराला देण्यात येते. मुलाला 21 वर्ष  व मुलीला  24 वर्ष वय होईपर्यंत हे वेतन देता येते. जर एखाद्या कर्मचाऱ्याचे अपत्य 100 % विकलांग असल्यास त्याला कुटूंब निवृत्तीवेतन तहहयात मिळू शकते.

5. सेवेत असतांना कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाल्यास देय कुटूंब निवृत्तीवेतनाबाबतची माहिती सांगा ?

जर एक वर्ष सलग सेवा झाल्यानंतर सेवेत असतांना कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाल्यास त्याच्या कुटूंबियांना कुटूंब निवृत्ती वेतन देय होते. एक वर्ष सलग सेवा होण्यापुर्वी मृत्यू झाला असेल व अशा कर्मचाऱ्याची सेवेत नेमणुक होण्यापुर्वी वैद्यकीय तपासणी झाली असेल तर त्यांच्या कुटूंबीयांना कुटूंब निवृत्ती वेतन देण्यात येते.

6. सेवेत असतांना कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाल्यास कुटूंब निवृत्तीवेतनाची परिगणना कशी करण्यात येते?

 सेवेत असतानाकर्मचाऱ्याचामृत्यु झाल्यास सेवा कालावधी कुटुंब निवृत्तीवेतन दर / प्रमाण मिळण्याचा कालावधी.

 ७ वर्षापेक्षा  कमी 

मुळ दर = (अंतिम वेतन+ ग्रेड पे ) x 30%

तहहयात किंवा पात्र असे पर्यंत

७ वर्षापेक्षा अधिक

A)  1.01.2006 नंतर कर्मचाऱ्यास मृत्यु आला असेल तर मृत्युच्या दुसऱ्या दिवसापासून १० वर्षार्यंत मुळ दराच्या दुप्पट किंवा अंतिम वेतनाच ५०% यात जी कमी असेल ती रक्कम व त्यानंतर मुळ दराने ( अंतिम वेतन + ग्रेड पे x 30% ) हयात किंवा पात्र असेल तोपर्यंत.

 01.01.2006 पुर्वी जर मृत्यु आला असेल तर कर्मचाऱ्याच्या वयाच्या 65 वर्षापर्यंत किंवा 7वर्षापर्यंत जे अगोदर असेल तो पर्यंत  मुळ दराच्या दुप्पट किंवा अंतिम वेतनाच ५०% यात जी कमी असेल ती रक्कम व त्यानंतर मुळ दराने ( अंतिम वेतन + ग्रेड पे x 30% ) हयात किंवा पात्र असेल तोपर्यंत.

7. निवृत्तीवेतन धारकाचा मृत्यु झाल्यास कुटूंब निवृत्तीवेतनाची परिगणना कशी करण्यात येते ?

निवृत्तीवेतन धारकाचा मृत्यु झाल्यानंतर:-

एखादा निवृत्तीवेतन धारक निवृत्ती वेतन घेत असताना मुत्यु पावल्यास त्याच्या कुटूंबियांना निवृत्तीवेतन दिले जाते.

मृत्यु वेळचे वय

कुटुंब निवृत्तीवेतन दर

मिळण्याचा कालावधी

६५ वर्षानंतर मृत्यु

मुळ दराने (अंतिम वेतन ग्रेड पे) x 30%

तहहयात किंवा पात्र असेपर्यंत

६५ वर्षाच्या आत

मुळ दराच्या दुप्पट किंवा अंतिम वेतनाच्या ५०% किंवा तो घेत असलेले निवृत्तीवेतन यापैकी कमी असेल ती रक्कम.

मृत्युनंतर ७ वर्ष किंवा निवृत्तीवेतन धारकांच्या वयाची ६५ वर्ष पुर्ण झाली असेल अशी तारीख यातील अगोदरची असेल त्या तारखेपर्यंत व त्यानंतर मुळ दराने तह हयात किंवा पात्र असेपर्यंत.

8. शासकीय कर्मचाऱ्यांना निवृत्तीच्या वेळेस निवृत्तीवेतनाव्यतिरिक्त इतर कोणते लाभ मिळतात ?

दहा वर्ष सेवेनंतर निवृत्त होणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना निवृत्तीवेतनाशिवाय सेवा उपदानही मिळते. त्यांची गणना 1/4 गुणिले (वेतन अधिक ग्रेड पे) अधिक सेवेचा सहामाही कालावधी किंवा वेतन अधिक ग्रेड पे अधिक 16.5 किंवा रू. 7,00,000/- यापैकी जी कमी रक्कम असेल ती मिळेल.

9. शासकीय कर्मचाऱ्याचा सेवेत असताना मृत्यु झाल्यास त्याच्या कुटूंबियांना सेवा उपदान मिळते का?

शासकीय कर्मचाऱ्याचा सेवेत असताना मृत्यु झाल्यास त्याच्या कुटूंबियांना ही सेवा उपदान मिळते.

मृत्यू उपदानाची परिगणना

अ.क्र

अर्हताकारी सेवेचा कालावधी

मृत्यु उपदानाचा दर

 १ एक  वर्षापेक्षा कमी

वेतन  ग्रेड पे २

२

एक वर्ष किंवा  जास्त परंतु पाच  वर्षापेक्षा कमी

वेतन ग्रेड पे  ६

३

पाच वर्ष किंवा जास्त पंरतु वीस वर्षापेक्षा कमी

वेतन * ग्रेड पे * १२

 ४

वीस वर्ष किंवा त्याहुन जास्त

१/२ वेतन  ग्रेड पे *सहामाही कालावधी (वेतन* ग्रेड पे अहर्ताकारी सेवा) किंवा वेतन  ग्रेड पे ३३ किंवा सात लाख यापैकी जी कमी एकुण असेल ती रक्कम.

10. शासकीय कर्मचारी सेवानिवृत्त होताना पेंशन विकतो म्हणजे काय ?

कर्मचाऱ्याला जी पेंशन मिळते त्यातून 40 % तो शासनाला विकू शकतो. 15 वर्षानंतर ती परत जमा होते. आणि जर त्या पेंशन धारकाचा मृत्यु झाला तर त्याच्या वारसांना जे कुटूंब निवृत्ती वेतन मिळते त्यात हा भाग न वगळता त्यांना पुर्ण वेतन मिळते.

11. सेवा निवृत्त होणाऱ्या कर्मचाऱ्यांनी निवृत्तीवेतन वेळेत मिळण्यासाठी काय काळजी घ्यावी?

कर्मचाऱ्याने सेवा निवृत्ती होण्याच्या दोन वर्ष अगोदर निवृत्ती वेतन प्रकरण सुरू करायला पाहिजे. वेतन पडताळणी आवश्यक असते. त्यानंतर कार्यालयातर्फे एक सेवा निवृत्ती आदेश काढला जातो. गेल्या पाच वर्षात ज्या-ज्या ठिकाणी तो काम करत होता. त्या ठिकाणाहून ना देय प्रमाणपत्र घ्यावयाचे असतात. त्याच्यावर कोणतीही विभागीय चौकशी प्रलंबित नसल्याचे प्रमाणपत्र घ्यावे. सहा महिन्याअगोदर ही सर्व प्रकरणे महालेखापालाकडे सुपुर्द करावे. त्यामुळे निवृत्त झालेल्या दिवशी निवृत्ती वेतन विना विलंब मिळते.

12. वेतन पडताळणी म्हणजे काय ? वेतन पडताळणी करतांना कोणत्या बाबी तपासल्या जातात ?

प्रत्येक शासकीय कर्मचाऱ्याचे सेवा पुस्तक महाराष्ट्र नागरी सेवा नियम 1980 मधील तरतुदीनुसार प्रत्येक कार्यालयाने तयार करावयाचे असते. सेवा पुस्तकात कर्मचाऱ्याच्या नियुक्तीच्या दिनांकापासून ते निवृत्तीच्या दिनांकापर्यंत सर्व नोंदी विशेष करून वेतनाबाबतच्या नोंदी नमूद करावयाच्या असतात. या सर्व नोंदी अचूक नियमानुसार आहेत का हे पडताळणे आवश्यक असते त्यास वेतन पडताळणी म्हणतात.

वेतन पडताळणी करतांना पुढील बाबी लक्षात घ्यायला हव्यात. पहिल्या पानावरील जन्मतारखेची नोंद पडताळणी, नाव बदलाची नोंद, वार्षिक वेतनवाढ नोंद मानवी दिनांक/ वेतन समानीकरण संबंधीच्या नोंदी, हिंदी व मराठी भाषा पास झाल्याची वा सुट मिळाल्याची नोंद, पदोन्नती/ आश्वासित प्रगती योजना एकस्तर यामुळे झालेल्या वेतन निश्चितीची नोंद, बदली/ पदोन्नती/ अन्य नियुक्ती आदेशाची नोंद, बदली/ पदोन्नती/ अन्य नियुक्तीनुसार कार्यमुक्त/ हजर/ पदग्रहण अवधी नोंद व इतर.

13. हयातीचा दाखला म्हणजे काय ? तो कसा सादर करावा ?

निवृत्ती वेतन धारकाला हयातीचा दाखला वर्षातून एकदा नोव्हेंबर महिन्यात जिल्हा कोषागार कार्यालयास सादर करावा लागतो. हयातीचा दाखला प्राप्त झाला नाही तर, निवृत्ती वेतन बंद करण्यात येते. या वर्षी 15 जानेवारी पर्यंत मुदत वाढवण्यात आली आहे.*

हयातीचा दाखला व्यक्तीगतरित्या जिल्हा कोषागरात पोस्टाद्वारे किंवा विविध बँकामध्ये व्यक्तीगतरित्या हजर राहून सादर करावा लागतो. पोलिसस्टेशनचा फौजदार किंवा ग्रामपंचायतीचे अधिकारी, दंडाधिकाऱ्यामार्फत देऊ शकतो.

14. वेतन पडताळणी बाबत संगणकीय प्रणाली विकसित केली आहे का ?

जीवन प्रमाण प्रणाली या वर्षी विकसीत करण्यात आली आहे. त्यामुळे घरात बसून बायोमॅट्रिक डिव्हायसेसद्वारे पाठवू शकतो. *www.jivanpraman.gov.in वर आपण जाऊ शकतो. www.mahakosh.in या वेबसाइटवर वेतन पडताळणी साठी वेतनिका म्हणून आहे त्या वेतनिकेवरती कर्मचारी व कार्यालयाला कोणते सेवा पुस्तक तपासून झाले कोणते नाही याची माहिती तसेच पुढच्या वर्षी कोण निवृत्त होणार याची माहिती मिळते.

15. Digital Life Certificate म्हणजे काय ?

केंद्र शासनाचे असे धोरण आहे की, सर्व शासकीय सोयी-सुविधा ह्या भारतीय नागरिकाला सहजगत्या उपलब्ध व्हाव्यात. डिजीटल इंडिया अन्वये निवृत्तीवेतन धारकांनाही हयातीचा दाखला डिजीटल पद्धतीने सादर करता यावा म्हणून महाराष्ट्र शासनाने हयातीचा दाखला सादर करण्यासाठी ही एक अतिरिक्त सुविधा उपलब्ध केली आहे. Digital Life Certificate साठी निवृत्तीवेतनधारकाचे आधारकार्ड असणे आवश्यक आहे.

16. निवृत्तीवेतनधारक Digital Life Certificate कशा पद्धतीने सादर करु शकतो ?

निवृत्तीवेतनधारक हा स्वत:च्या एन्ड्रायड मोबाईलवरुन/ वैयक्तिक विंडोज संगणकावरुन बायोमॅट्रीक डिव्हायसेसच्या आधारे (Finger Print किंवा आयरिस संयंत्रे) किंवा Citizen Service Center/ NIELIT (National Institute of Electronics and Information Technology च्या Center मधून तसेच जिल्हा कोषागराद्वारे, उपकोषागाराद्वारे विविध बँकाद्वारे, सेतू/ महा-ई सेवा केंद्राद्वारे Digital Life Certificate  सादर करु शकतो.

17. Digital Life Certificate सादर करण्यासाठी कोणती कार्यप्रणाली वापरण्यात येते ?

एन्ड्रायड मोबाईल व वैयक्तिक विंडोज संगणकावर ही प्रणाली www.jeevanpraman.gov.in या संकेतस्थळावरुन डाऊनलोड करुन घ्यावयाची आहे. त्यानंतर त्याच्यावर ई-मेलची नोंद करुन घेऊन त्यावर I Agree या बटणावर क्लीक करावे सदर प्रणाली 64 बीट व 32 बीट दोन्हींसाठी उपलब्ध आहे. Digital Life Certificate सादर करताना निवृत्तीवेतन धारक ज्या कोषागारातून निवृत्तीवेतन घेत आहे ते कोषागार निवडावे, स्वत:चे संपूर्ण नाव, भ्रमणध्वनी क्रमांक, आधार कार्ड क्रमांक, निवृत्तीवेतन प्रदान आदेश क्रमांक, बँक खाते क्रमांक इत्यादी माहिती भरावयाची आहे. Finger Print आणि आयरिस स्कॅनरद्वारे बायोमॅट्रीक ऑथॅन्टीकेशन करुन स्वताला रजिस्टर करुन घेण्यात यावे. त्यानुसार निवृत्तीवेतनधारक स्वत:च्या निवासस्थानातून बायोमॅट्रीक ऑथॅन्टीकेशन स्वत: करु शकतील व जीवन प्रमाण पत्र कोषागारास सादर करु शकतील. प्रणालीचा वापर केल्यावर निवृत्तीवेतन धारकाला तात्पुरते Digital Life Certificate मिळते. त्यावर संबंधीत कोषागार कार्यालय ते प्रमाणपत्र मान्य किंवा अक्षेपीत करते. सदर बाबतचा SMS निवृत्तीवेतनधारकाला प्राप्त होईल. तसेच निवृत्तीवेतन धारक जीवनप्रमाण प्रणालीवर जाऊनही आपल्या Digital Life Certificate बाबतची सद्यस्थिती जाणून घेऊ शकतो. त्यासाठी त्याला जीवन प्रमाणपत्र प्राप्त करण्याची कार्यवाही पूर्ण झाल्यावर निवृत्तीवेतनधारक/ कुटूंब निवृत्तीवेतनधारक यांनी जीवन प्रमाण संकेतस्थळावर Pensioner Sign in वर जीवनप्रमाण ID किंवा आधार कार्ड क्रमांक नोंदवून माहिती प्राप्त करुन घेऊ शकतो. अधिक माहिसाठी जीवनप्रमाण प्रणालीमध्ये डाऊनलोड या बटणावरती क्लिक केले असता माहिती डाऊनलोड होते. निवृत्तीवेतन धारकाच्या जवळ असलेले Citizen Service Center/ NIELIT Center ची यादी जीवनप्रमाण पोर्टलवर उपलब्ध आहे.

18. वेतन पडताळणी बाबत मोबाईल ॲप आहे काय ?

वेतन पडताळणी बाबतची माहिती मोबाईलद्वारे मिळण्यासाठी मोबाईल ॲप विकसीत करण्याचे काम प्रगतीपथावर आहे.

19. भारताचा निवासी नसेल अशा निवृत्तीवेतन धारकाने काय करावे ?

अशा निवृत्तीवेतन धारकाने तिथल्या भारतीय राजनैतिक अधिकाऱ्याची स्वाक्षरी घ्यावी by किंवा तिथला जो दंडाधिकारी आहे किंवा लेखाप्रमाणक यांची सही घेवून हयातीचा दाखला सादर करावा.